آموزش و پرورش رایگان چالش ها و مخاطرات

ادیب قدیری

 پرورش و آموزش یکی از مهم ترین و تاثیر گذارترین نهادهاییست که در طول تاریخ بشری توسط انسان برای پیشبرد زندگی اجتماعی و فردی به وجود آمده است. تمامی نهادهای تعلیم و تربیت مدرن هدف اصلی خود را رفاه حال کودک بیان کرده اند. کودک به طور معمول نخست از راه مدرسه با جهان آشنا می شود اما مدرسه به هیچ وجه جهان نیست در واقع؛

 مدرسه نهادی است که آن را بین حوزه ی خصوصی خانواده و جهان قرار داده ایم. فرستادن کودکان به مدرسه بنا به خواست خانواده نیست بلکه این تقاضا از طرف دولت صورت می گیرد.(ارنت.هانا).

نهاد اموزش و پرورش در طول سالیان گذشته و حال میدان نبرد سیاسی دولت ها بوده است(گیدنز.انتونی).

 نهاد اموزش و پرورش یکی از نهاد های ساز و برگ ایدئولوژیک دولت است که در آن دولت به گسترش و تحمیل ایدئولوژی مورد نظر خود می پردازد(لویی.آلتوسر).

 پرورش و اموزش در برخی جوامع خود به عنوان هدف از این جهت که تمامی چالش و مسئله دولت و جامعه مدنی پویایی و کارامدی این نهاد در راستای تربیت شهروند مطلوب و انسان خوداگاه است و در برخی جوامع دیگر به عنوان وسیله ایی برای بازتولید مفاهیم مطلق ایدئولوژیک ، استثمار و تخدیر هر چه بیشتر مردم نگریسته می شود. ایران در بسیاری از سازو کار های تعلیم و تربیت با بحران های جدی و مزمنی روو به رو است.

 یکی از این بحران ها آموزش و پرورش رایگان است. تمامی انسان ها باید به پرورش و اموزش رایگان دسترسی داشته باشند. اصل سوم قانون اساسی کشور ما بر پرورش و اموزش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمامی سطوح، و تسهیل و تعمیم اموزش عالی تاکید دارد. ازسوی دیگر اصل سی ام قانون اساسی تصریح می کند : دولت موظف است وسایل اموزش و پرورش رایگان را برای همه ی ملت تا پایان دوره ی متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خود کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد. اما من که به عنوان معلم زمانی که واقعیت عینی جامعه را مورد بررسی قرار می دهم شرایط حاکی از خصوصی سازی(پولی سازی) و کالایی شدن امر مقدس پرورش و اموزش است که تاثیرات مخرب و ویرانگر ان را بر پیکره ی زخمی جامعه در سال های نه چندان دور اتی لمس میکنیم. به طوری که در سال گذشته بیشترین میزان تورم در کشور بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران با نرخ ۱۱.۳ مربوط به امر آموزش است(هرچند این آمار در واقعیت بسیار بیشتر از این نرخ می باشد همانطور که میدانیم دولت تدبیر ید طولایی در ساختن آمار غیر عینی پیدا کرده است). چنین تخلف صریحی از قانون اساسی با روحانی ترین شکل ممکن و در آرامشی بی بدیل با تکیه بر اریکه ی قدرت و غفلت جامعه ی به اصطلاح مدنی از سوی دولت تدبیر و امید اجرا می شود. با علم به این گزاره ی مشهور انتونیو گرامشی چنین تخلف صریحی قابل هضم است. (تفکیک میان حوزه ی عمومی و خصوصی یک تفکیک داخلی قانون بورژوایی است و تنها در حوزه های وابسته به آن که این قانون در آن قدرتش را به کار می گیرد اعتبار دارد. پس حوزه ی دولت در قانون نمی گنجد زیرا این حوزه فرا قانونی است.(گرامشی.انتونی). برای درک بیشتر پولی سازی اموزش(خصوصی سازی)

لازم است در مورد کالایی شدن این مهم را بیشتر مورد برسی قرار دهیم. هر ابژه ای که ارزش اقتصادی پیدا کند و به ان ارزش پولی نسبت دهیم می توانیم کالا بنامیم.(زیمل به نقل از اپادورای). با کالایی شدن آموزش و پرورش آموزش به صورت یک امتیاز برای طبقات مسلط و غنی اقتصادی درمی آید و بسیاری از دانش آموزان طبقات محروم جامعه از این حق همگانی بی بهره می شوند. با نگاهی به بودجه ی سخیفانه اموزش و پرورش که توسط دولت به مجلس ارائه می شود و نمایندگان به اصطلاح دلسوز مردم آن را تایید می کنند تنها و تنها دانش آموزان طبقه ی محروم جامعه از آن متضرر می شوند زیرا بچه های این مسئولان عزیز که دارای ژن خوب هستند در مدارسی تحصیل می کنند که پدرانشان از سرمایه های مردم برای ان بودجه های میلیاردی تعیین می کنند و دانش آموزان دیگر این مرز و بوم در مدارسی هستند که امکانات حداقلی مانند یک دماسنج یا حتی کاغذ را ندارند و چه بسیار کودکانی که به دلیل ناتوانی خانواده ی آنها از پرداخت شهریه مدرسه از تحصیل بازمانده اند. ضروری است بدانیم وجود کسری بودجه دروغی ایدئولوژیک است که تمامی رسانه های دولتی به ان اعتبار می دهند با نگاهی به بودجه ی سایر نهادها و وزارت خانه ها این امر بسیار روشن و گویا می شود. فراموش نکنیم این ابژه ها(کالایی شدن آموزش) بر روی بسیاری از مناسبات فرهنگی و اجتماعی ما بسیار تأثیر گذارند برای مثال با ادامه ی چنین رویه ای آموزش و دستیابی به دانش تبدیل به امتیازی انحصاری برای اقشار مرفه و و به اصطلاح خرده بورژوای جامعه می شود وما در قرن ۲۱ به سوی جامعه ی مبتنی بر آریسیتوکراسی(اشراف گرایی) یونان باستان حرکت می کنیم. در چنین حالتی دیگر از آرمان هایی مانند انسان کامل به تعبیر مرتضی مطهری که از آن به عنوان هدف اصلی اموزش و پرورش بعد از انقلاب ۵۷ یاد می کرد اثری نمی بینیم. ایجاد رابطه ی «فروشنده-خریدار» نظام آموزش و پرورش منجر به افت محسوس کیفیت پرورش و آموزش و طبقاتی شدن هرچه بیشتر جامعه می شود(ایگلتون.تری).

طرفداران خصوصی سازی مدارس افزایش کیفیت بخشی به اموزش و پرورش را به عنوان مهمترین استدلال خود در این زمینه مطرح می کنند.کافی است یک ارزیابی از وضعیت سواد کارکردی(آن دسته از مهارت های خواندن و نوشتن است که برای رفع نیازهای روزمره لازم است) برایمان روشن می شود که حتی در این زمینه نیز اموزش و پرورش ضعیف عمل کرده است چه برسد به پرورش مهارت های هیجانی(خوداگاهی.ارتباطی و اجتماعی شدن). نگاهی کوتاه به آمار اعتیاد، طلاق، خودکشی، سوء استفاده از کودکان، کودکان کار، میزان خشونت حاکی از عدم موفقیت و شکست نظام آموزش و پرورش کشورمان دارد. اما حال سوالی که اینجا مطرح می شود در چنین وضعیتی نقش معلمان به عنوان قلب از کار افتاده ی این نهاد ارگانیک چیست؟ معلمانی که مهمترین نیروی دولت در بازتولید ایدئولوژی مسلط و مدنظر ان هستند و این کار را با کم ترین هزینه برای حاکمیت انجام می دهند و در این فرایند ابژه وار تمامی خواسته های حاکمیت را اجرایی می کنند. فراموش نکنیم با کالایی شدن آموزش معلمان به فروشندگان دانش تغییر ماهیت می دهند و باید مانند یک بازاریاب و ویزیتور خود را جلوه دهند و دیگر از ان قداست مثال زدنی شغل معلمی اثری بر جای نمی ماند.در چنین شرایطی باید ما دوباره واژه ی معلم را تعریف کنیم تا بتوانیم از این منجلاب و تاریکی روزنه ای به سوی آینده ای روشن برای جامعه پیدا کنیم. معلمان باید سوژه وار و خوداگاه به طور جدی و عملی و با تشکل یابی مستقل و نیاز سنجی دقیق از نیاز های اساسی تمامی افراد جامعه در راستای احقاق تمامی حقوق تمامی افراد جامعه علی الخصوص دانش اموزان تلاش کنند.لازم است بدانیم که با ادامه ی رویه ی موجود تمامی معلمان در مشروعیت دادن به این وضعیت چه عامدانه و چه غیر عمد مشارکت داشته و داریم. تاریخ تمامی فاعلیت ها و کنش هایی را که می توانستیم انجام بدهیم و انجام ندادیم و هر انچه را که انجام داده ایم را ثبت می کندو امید است که با اتحاد و هماهنگی میان تمامی اراده های موجود در جامعه به سمت رقم زدن دنیایی بهتر و روشن تر برای کودکان این سرزمین گام برداریم و هرکودکی در هر جای این میهن بتواند به عدالت اموزشی و امکانات پرورشی مطلوب دسترسی داشته باشد.

کانال تلگرامی معلمان

دوشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۷ برابر با ۰۷ می ۲۰۱۸