کانون نویسندگان ایران

روز جهانی زبان مادری را گرامی می داریم

در سال ۱۹۴٨، که محمدعلی جناح – بنیان گذار پاکستان – زبان «اردو» را تنها زبان رسمی این کشور اعلام کرد، هزاران دانشجوی دانشگاه داکا فریاد کشیدند: «نه! نه! پس بنگالی چه می شود؟» بنیاد «روز جهانی زبان مادری» در همین فریادهای انسانی نهاده شد. ۴ سال بعد، که خیل عظیمی از مردم داکا به خیابان آمدند و حق خود را برای سخن گفتن، نوشتن و آموزش به زبان بنگالی طلب کردند، پاسخ شان سرب داغی بود که از دهانه ی سلاح های پلیس پاکستان بیرون آمد. با این همه، مبارزه ی این مردم سرانجام به بار نشست و پس از استقلال بنگلادش از پاکستان و در پی درخواست این کشور از سازمان ملل، در سال ۱۹۹۹ یونسکو روز ۲۱ فوریه (برابر با ٣ اسفند) را «روز جهانی زبان مادری» اعلام کرد. از آن پس، اقوام گوناگون در سراسر جهان که به زبان های مادریِ متنوع سخن می گویند این روز را ارج می نهند و پاس می دارند.

زبان مادری زبانی است که کودک سخن گفتن و شناخت خود از دنیای پیرامونش را با آن آغاز می کند. بنابراین، به نسبت شمار اقوام گوناگون ساکن در کره ی زمین زبان مادری وجود دارد، و اهمیت این مسئله و تلاش ناگزیز این اقوام برای حفظ زبان مادری به عنوان وسیله ای که زیست مشترک آحاد انسانی شان را ممکن می سازد در همین تنوع عظیم فرهنگی نهفته است. به سخن دیگر، صرف نظر از ضرورت اجتناب ناپذیر کاربرد زبان مادری برای تک تک اقوام ساکن در جهان و مستقل از این موضع اصولی که کاربرد زبان مادری حق مسلم هر فرد و گروه اجتماعی است و دولت ها وظیفه دارند امکان این استفاده را فراهم کنند، آنچه حفظ و پاسداشت این زبان را مهم تر می کند رواج و نشر این تنوع عظیم زبانی و فرهنگی و بدین سان تقویت همبستگی انسان ها بر اساس تفاهم، رواداری و گفت و گوست. این تنوع زبانی در عین حال ارتباط گویشوران این زبان ها را با یکدیگر ایجاب می کند، و این خود بیانگر وحدت فرهنگی انسان ها همچون موجوداتی جهان شمول در عین تنوع فرهنگی و زبانی آنهاست.

بر اساس همین درونمایه ی انسانی است که کانون نویسندگان ایران در اصل سوم منشور خود تنوع زبانی و رشد و شکوفایی آن را از ارکان اعتلای فرهنگی و پیوند و تفاهم مردم ایران دانسته و با تبعیض و حذف در عرصه ی چاپ و نشر و پخش آثار به همه ی زبان های موجود مخالفت کرده است. کانون همچنین، ضمن اعتراض به سرکوب کاربران زبان مادری در جای جای کشور، با رویکرد ریاکارانه ی حکومت در زمینه ی تحصیل به این زبان مخالف است و اعلام می کند نمایش های مضحکی چون تدریس «دو واحد»! زبان مادری در دانشگاه های کردستان و آذربایجان و... به هیچ وجه به معنای به رسمیت شناختن حق مسلم و اساسی ساکنان این مناطق برای گفتن و نوشتن و آموزش به زبان مادری نیست.

کانون نویسندگان ایران

٣ اسفند ۱٣۹۶