Rahe Kargar
O.R.W.I
Organization of Revolutionary Workers of Iran (Rahe Kargar)
به سايت سازمان کارگران انقلابی ايران (راه کارگر) خوش آمديد.
جمعه ۱ ارديبهشت ۱۳۹۱ برابر با  ۲۰ آوريل ۲۰۱۲
 
 برای انتشار مطالب در سايت با آدرس  orwi-info@rahekargar.net  و در موارد ديگر برای تماس با سازمان از;  public@rahekargar.net  استفاده کنید!
 
تاریخ انتشار :جمعه ۱ ارديبهشت ۱۳۹۱  برابر با ۲۰ آوريل ۲۰۱۲
نظام مالی و بانکی جهانی در آستانه سقوط ، بخش سوم

 

 

نظام مالی و بانکی جهانی در آستانه سقوط  - قسمت ۳

 

آیا تزریق تریلیونی پول می تواند بحران یورو را مهار کند؟

 

روبن مارکاریان

 

 

 همانطور که در دو بخش قبلی این مقاله مطرح شد(۱) نظام بانکی و مالی اروپا در آستانه ورشکستگی قرار دارد. در چند ماه گذشته این بحران آن چنان شدت گرفت که ًبانک مرکزی اروپاً برای جلوگیری از سقوط قریب الوقوع نظام بانکی و مالی اروپائی به ترتیب در ماه های دسامبر سال گذشته و فوریه امسال بیش از یک تریلیون یورو( هزار میلیارد یورو) به نظام بانکی و مالی اروپا تزریق کرد.سرازیر کردن سیلاب پول به نظام بانکی توانست برای مدت کوتاهی بازارهای مالی را آرام کند. اما این ماه عسل بسیار کوتاه بود. از یک هفته پیش دوباره تلاطم بازارهای مالی شروع شده است.  آیا چاپ یورو و وارد کردن آن در شریان های در شرف انجماد نظام بانکی و مالی اروپا می تواند مشکلات بحران اقتصادی و بویژه بحران یورو را حل کند؟

 

چشم انداز خروج اقتصاد جهانی از رکود همچنان تیره است!

 

علیرغم همه اقدامات انجام شده برای مهار بحران یورو و از جمله برقراری حکومت های اضطراری در یونان،ایتالیا و تشکیل دولت ائتلاف بزرگ در بلژیک، پیروزی حزب دست راستی طرفدار اجرای سیاست های ریاضت اقتصادی بسیار شدید در اسپانیا و علیرغم آن که  همه این دولت ها برنامه های گسترده ریاضت اقتصادی را در اولویت کار خود قرار داده اند، بحران یورو نه فقط متوقف نشده بلکه به مرحله کیفاً جدیدی گام نهاده است. گسترش بحران از کشورهای جنوب و حاشیه به کشورهای مرکز و شمال  و همزمان از اروپای غربی به اروپای شرقی( به ویژه بحرانی شدن  اوضاع  اقتصادی در مجارستان و رومانی) شاخص هائی است که روند تشدید بحران در اروپا به مثابه کانون اصلی بحران نظام جهانی سرمایه داری را نشان میدهد.

 

علاوه بر آن،"سازمان همکاری و توسعه اقتصادی" ( (OECD در آخرین فراخوان خود (۲) ، ارزیابی قبلی اش را از رشد اقتصادی  اروپا تصحیح  و اعلام کرد که اقتصاد اروپا وارد دوره افت رشد و کسادی اقتصادی خواهد شد. همین پیش بینی در تازه ترین  ارزیابی بانک جهانی از چشم انداز اقتصاد جهانی و افت اقتصادی اروپا در سال 2012 نیز مطرح شده است(3). موسسات رتبه بندی اعتبارات نیز مرتبا" رتبه اعتباری دولت ها و بانک های اروپائی و بالاخره کل منطقه یورو در اروپا را کاهش داده و بدین ترتیب دولت های بدهکار اروپائی در تهیه سرمایه برای بازپرداخت وام های خود  همچنان با مشکلات جدی مواجه هستند.

 

اجراء برنامه های ریاضت اقتصادی به ویژه در کشورهای بحران زده نه فقط گشایشی در روند رو به تشدید بحران ایجاد نکرده،  بلکه رشد اقتصادی کشورهای بحران زده منطقه یورو را دچار افت و کسادی کرده است. کاهش تولید ناخالص داخلی یونان به میزان بیست درصد، کاهش ماه به ماه تولید ناخالص داخلی پرتقال، کاهش تولید ناخالص داخلی اسپانیا در سه ماهه آخر به تنها سه دهم درصد، وضعیت مشابه در ایرلند و رشد اقتصادی هفت دهم درصدی ایتالیا... نشانه هائی است که از روند رو به نزول اقتصادی و احتمال فرورفتن اقتصاد اروپا در افت و رکود اقتصادی حکایت می کند. میزان بیکاری در اسپانیا همچنان در مرز 23 درصد قرار دارد، در یونان به 19 درصد افزایش یافته، در ایرلند 15.5 درصد و در پرتقال 15 درصد می باشد. رکود و سقوط رشد اقتصادی اروپا، حتی رشد اقتصادی آلمان، موتور اقتصادی اروپا را، به دو درصد در سال 2011 کاهش داده است. رشد اقتصاد فرانسه  در سه ماهه آخر نیز تنها دو دهم در صد بوده است. این در حالی است که اقتصادهای اطریش و فنلاند از نظر رشد در جا می زنند و بلژیک و هلند پس از دومین سه ماهه سال 2011 در حال رکود به سر می برند. مجموعه بدهی های دولتی منطقه  یورو اگر چه در سه ماهه سوم سال گذشته به میزان کمی پائین آمده اما با این وصف حجم آن در طولسال گذشته 4.2 درصد افزایش یافته است. میزان بدهی یونان علیرغم پنج دوره پیاپی اجرای برنامه ریاضت اقتصادی به 136 درصد تولید ناخالص داخلی افرایش یافته است. در ایرالند مجموعه بدهی ها از 88 درصد به 104 درصد تولیدناخاصل داخلی ، در اسپانیا از 58 درصد به 66  درصد و در پرتقال از 91 درصد به 110 درصد تولید ناخالص داخلی جهش کرده است. در سال گذشته، سال  2011، 751 هزار نفز  به بیکاران منطقه یورو اضافه شده است. (4 ) وضعیت اروپای شرقی نیز به نوبه خود بشدت بحرانی است و رومانی و مجارستان که در آن ها برنامه های شدید ریاضت اقتصادی به اجراء گذاشته می شود به کانون های انفجاری بحران در اروپای شرقی مبدل شده اند. "ارسته بانک" (Erste Bank) دومین بانک بزرگ اروپای شرقی به خاطر وضعیت بحرانی رومانی و مجارستان،  و نیز بورس بازی های مالی، در آستانه ورشکستگی قرارقرار دارد. (۵ (

 

  ًسوپر ماریوً ((super Mario یک تریلیون یورو پول  به نظام بانکی و مالی اروپا تزریق می کند!

 

اما ابرهای تیره تعمیق بحران تنها به آن چه در بالا اشاره کردیم محدود نمی شود.علائم بحران را همچنین می توان به صورت حفره ای که بدهی های اسپانیا و ایتالیا در تشدید بحران بدهی ها به وجود آورده، مشاهده کرد. اسپانیا  به تنهائی 12 درصد تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را به خود اختصاص می دهد و ایتالیا سومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو می باشد. هر دو کشور دستخوش بحران بدهی های شدید دولتی  هستند.دولت ایتالیا نزدیک به 1900 میلیارد یورو( نزدیک دو تریلیون) اوراق قرضه در نزد نظام بانکی دارد، چهارمین صادرکننده اوراق قرضه دولتی در جهان است به سرعت به نقطه عدم توانائی پرداخت بدهی ها یش نزدیک می شود. اگر یونان که  تولید ناخالص داخلی اش تنها 2.2 درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای اتحادیه اروپا می باشد فروپاشی منطقه پولی یورو را به خطری جدی تبدیل کرده است، روشن است که خصلت بحران زا ی بدهی های دولت های اسپانیا و بویژه ایتالیا چه سرنوشتی را برای آینده منطقه یورو رقم خواهد زد. برای اجتناب از خطر گسترش بحران بدهی ها و خطر ورشکستگی به اسپانیا و ایتالیا و سایر کشورهای بدهکار اروپائی بود که "بانک مرکزی اروپا" به ریاست "ماریو دراگی" رئیس جدید ایتالیائی خود، در دسامبر گذشته و فوریه امسال،  بیش از یک تریلیون یورو به نظام بانکی و مالی اروپا تزریق کرد. همانطور که در دو قسمت اول این مقالات اشاره کردیم "بانک مرکزی اروپا" در طول سال 2011 برای مهار بحران شروع به خرید اوراق قرضه کشورهای بدهکار( یونان، پرتقال و بویژه اسپانیا و ایتالیا) از بازارهای دست دوم اوراق بهادار کرده بود، به این امید که از سقوط هر چه بیشتر ارزش اوراق قرضه کشورهای بدهکار اروپائی جلوگیری کند. اما شتاب گرفتن بحران یورو تلاش های مزبور را بی نتیجه ساخته و "بانک مرکزی اروپا"را ناچار ساخت با بازوکای یک تریلیونی به بحران ورشکستگی یورو شلیک کند. یک تریلیون اعتباراعطاء شده  با شرایط بسیار آسان یعنی بهره یک در صد و مدت بازپرداخت سه ساله به صندوق  بانک های در حال ورشکستگی اروپا سرازیر شد. سخاوت و دست و دلبازی "بانک مرکزی اروپا" تا آن جا پیش رفت که"ماریو دراگی" اوراق قرضه کشورهای بدهکار را به عنوان پشتوانه اعتبارات اعطائی بانک مرکزی اروپا مورد پذیرش قرار داد. واقعیت این است که اوراق قرضه کشورهای بدهکار، که بخاطر گسترش بحران بدهی ها و خطر ورشکستگی دولت های صادر کننده آن ها،به اوراق بی اعتبار و یا اوراق سمی-در اصطلاح بانکی- مبدل شده اند یکی از عوامل اصلی بحران نظام بانکی و مالی اروپاست."ماریو دراگی" با پذیرش این اوراق سمی به عنوان پشتوانه وام های جدید، اثبات می کند که نهادی مانند"بانک مرکزی اروپا"، نهادی است گوش به فرمان انحصارات مالی اروپائی که خسارت های میلیاردی ناشی از سفته بازی های پرمخاطره مالی آن ها را اجتماعی ساخته  و از محل مالیه عمومی اتحادیه اروپا، تامین و پرداخت می کند. تردیدی نیست که در اروپائی که اروپای حاکمیت همه جانبه انحصارات است و نه اروپای شهروندان، کارگران و حقوق بگیران،همه خسارت های ناشی از بورس بازی های سرمایه مالی اجتماعی شود  در حالی که درآمدهای میلیاردی ناشی از این فعالیت های انگلی همواره خصوصی بوده و به شکم سیری ناپذیر انحصارات مالی حاکم، سرازیرمی شود. روی دیگر این سکه، یا ترجمان سیاسی و اجتماعی این سیاست باصطلاح پولی، اِعمال هر چه خشن تر و گسترده تر سیاست های ریاضت اقتصادی برای پرکردن صندوق های خالی ئی است که به عنوان خسارت به انحصارات  حاکم پرداخت شده است.

 

پس از این عملیات نجات" ماریو دراگی"به قهرمان جدید الظهور سرمایه مالی یا "سوپر ماریو" ((Super Mario  مبدل شد و تمجید از او به مثابه قهرمان نجات یورو صفحات روزنامه های وابسته به سرمایه مالی را پر کرد. در"وال استریت" او به عنوان "ناجی یورو و اروپا" مورد ستایش قرار گرفت و"جرج سورس" از بزرگ ترین گردانندگان بازارهای مالی آمریکا و جهان اعلام کرد که "ماریو دراگی" کسی است که بالاخره توانسته است به بن بست نطام بانکی و مالی اروپا پایان بدهد. (۷) برخی از سیاست مداران از جمله "نیکلای سارکوزی" رئیس جمهور فرانسه نیز به این کُرعمومی پیوستند. بزعم آن ها، با توجه به اعطای دور دوم اعتبارات به دولت یونان، افزایش اعتبار"صندوق نجات یورو"( که قرار است به مثابه"دیوار آتش" ( Firewall) برای جلوگیری از ورشکستگی مالی دولت های اسپانیا و ایتالیا  عمل کند)، و نیز  نشانه های بهبود اقتصادی در آمریکا، بحران یورو و همراه آن بحران مالی جهانی پشت سرگذاشته شده است. اما آیا سرمایه داری مبتنی بر پمپاژ پول  ( pumpage capitalism)  می تواند بحرانی مانند بحران یورو را مهار سازد؟

 

اسپانیا:  یونان جدید اتحادیه اروپا !

 

ماه عسل بازارهای مالی که اساسا" حاصل تزریق یک تریلیون یورو به نظام بانکی و مالی اروپا بود به سرعت به پایان رسید و بحران یورو به قول یکی از مفسرین اقتصادی به شکل ًبرق آساً سرباز کرد. در روزهای گذشته انتشار آمار اشتغال در آمریکا نشان داد که بهبود ادعائی در اقتصاد آمریکا در سطحی نیست که شغل های ایجاد شده حتی جوانانی را که برای اولین بار متقاضی شغل می شوند  دربازار کار جذب کند. اما شوک بزرگ تر، سرباز کردن حفره بدهی های اسپانیا  است که این کشور را به یونان بعدی اتحادیه اروپا مبدل کرده است. صعود نرخ بهره اوراق قرضه اسپانیا به 6,12 درصد در امسال  (8) ( یعنی عبور از خط قرمز شش درصد) به صدا درآمدن آژیری بود که نشان می داد بحران بدهی های اسپانیا به سطحی رسیده است که این کشور دیگر قادر نخواهد بود از بازارهای مالی خصوصی اعتبار جدید برای بازپرداخت بدهی های گذشته، که سررسید پرداخت آن ها فرا رسیده ،تامین کند. همراه با افزایش نرخ بهره اوراق قرضه دولتی اسپانیا  َ بیمه ورشکستگی اعتبارِ ً این اوراق قرضه نیز، که به آن ها به اختصار ًسی.دی.اسً  (C.D.S) (9)گفته می شود، به شدت افزایش یافت. َ بیمه ورشکستگی اعتبارً یکی از مشتقات مالی (Finance Derivatives) بسیار مهم در بورس بازی های مالی است. کارکرد این بیمه تضمین پرداخت خسارت به خریدار اوراق قرضه در صورت ورشکستگی نهاد منتشر کننده اوراق قرضه می باشد. هر چه امکان ورشکستگی نهاد صدور اوراق قرضه بیشتر باشد حق بیمه سالیانه درخواست شده توسط بیمه گر نیز به همان نسبت افزایش می یابد.در چند روز اخیر حق ًبیمه ورشکستگیً سالیانه اوراق قرضه دولتی پنج ساله اسپانیا به ارزش ده میلیون دلار به 520.000 دلار در سال صعود کرد(10). این بدان معناست که اگر خریدار اوراق مزبور بخواهد خود را در برابر ورشکستگی یا عدم توانائی دولت اسپانیا در پرداخت بدهی اش( در این جا اوراق قرضه پنج ساله به ارزش ده میلیون دلار) بیمه کند، باید در طی پنج سالی که سررسید بازپرداخت پول فرا می رسد، بیش از نصف مبلغ مزبور را به بیمه گر به پردازد. یکی از معامله گران اوراق قرضه دولتی، درباره اوراق قرضه ای که توسط دولت اسپانیا منتشر می شود،به مجله "مالیه بین الملل"( International Finance Review) می گوید:"هیچ حرکت و نشانه ای از معامله وجود ندارد و سرمایه گذاران نیز هیچ انگیره ای برای وارد شدن در بازاری که در حال سقوط است ندارند." (11)این همان وضعیتی است که در مورد یونان به وجود آمد و بازارهای مالی دیگر حاضر نبودند اوراق قرضه دولتی یونان را خریده و یا وام و اعتبار در اختیار دولتی که در حال ورشکستگی بود قرار دهند.

 

 در شرایط حاضر، با به وجود آمدن چنین وضعیتی تنها دو راه در برابر یک دولت در آستانه ورشکستگی مانند اسپانیا باقی می ماند. یا ًصندوق نجات یوروً مانند موارد پرتقال، یونان و ایرلند به کمک دولت ورشکسته شتافته و شرط کمک های خود را تشدید سیاست های ریاضت اقتصادی بشدت ضداجتماعی، سلاخی قانون کار و حقوق سندیکاها و نیز خصوصی سازی دارای های عمومی و چوب حراج زدن به حاکمیت ملی کشور مزبور قرار می دهد و یا دولت در حال ورشکستگی برای خلاصی از شر بدهی های غیرقابل پرداخت اعلام ورشکستگی می کند(چه در چهارچوب پیمان یورو باشد و یا خارج از آن).! اما اقتصادهائی مانند اقتصاد اسپانیا و ایتالیا بزرگتر از آن هستند که بتوان آنها را مانند اقتصادهای ورشکسته یونان، پرتقال و ایرلند با اتکاء به "صندوق نجات یورو" کنونی نجات داد (too big to save ). اما در صورت اعلام ورشکستگی دولتی مانند اسپانیا  نیز آن چنان تعادل اقتصادی اتحادیه اروپا به هم خواهد ریخت که معلوم نیست یورو بتواند به بقای خود ادامه دهد. واقعیت این است که با پمپاژ تریلیونی پول شاید بتوان روند بحران را برای مدت کوتاهی به عقب انداخت اما تحولات چند هفته اخیر نشان می دهند که بحران جهانی سرمایه داری در کانون اصلی بحرانی خود یعنی منطقه یورو همچنان در حال تشدید است! در بحبوحه این بحران اما همانطور که در پیش تر توضیح داده شد،  سرمایه مالی برای حل مشکلات خود به راحتی به میلیاردها یورو پول دسترسی پیدا می کند و این در حالی است که طبقات حاکم بی شرمانه هزینه های حل بحران را به صورت تشدید برنامه های ریاضت اقتصادی به حقوق بگیران سراسر کشورهای اروپائی به ویژه کشورهای بحران زده منطقه یورو بر می گرداند. در برابر بی اعتباری راه حلهای ارائه شده توسط سرمایه داری معاصر،علیه گسترش همه جانبه بی عدالتی در متن و اوج فوران ثروت های جامعه بشری و واپس گیری گام به گام همه دست آوردهای مثبتی که حاصل پیکار نسل ها علیه سرمایه داری بوده است، مبارزه طبقاتی حقوق بگیران و جوانان در سراسر اروپا و به ویژه در  کشورهای بحران زده اروپائی در عرصه های گوناگون در حال اوج گیری است که  جوانب گوناگون آن نیاز به بررسی جداگانه ای دارد.

 

بحران یورو تنها در عرصه اقتصادی محدود نخواهد ماند!

 

 همانطور که در دو نوشته قبلی اشاره شد اکنون مرکز بحران اقتصادی جهانی، که از سال 2008 شروع شده است، به اروپا منتقل شده و به این ترتیب تشدید بحران یورو می تواند بار دیگر کل اقتصاد جهان سرمایه داری را به ورطه یک رکود و فروپاشی اقتصادی عمیق سوق دهد. هفته نامه اکونومیست از ارگان های اصلی سرمایه مالی در این خصوص هشدار می دهد که سقوط منطقه یورو  می تواند به سقوط اقتصاد جهانی که به مراتب از سالیان  09-2008 خطرناک تر است، منجر شود. (12) اما بعید است  فروپاشی منطقه یورو صرفا" در چهارچوب عواقب اقتصادی محدود شود. به قول "ماتین وینتر"، " اگر اروپائی ها غرق شوند تنها غرق نخواهند بود. از هم پاشی اتحادیه اروپا در میان مدت تنها به فروپاشی اقتصادی و پولی اتحادیه محدود نخواهد ماند بلکه جهان را نیز با خود فرو خواهد برد. این فروپاشی در وهله اول بحران های اقتصادی دیگری را دامن خواهد زد که البته در مقام مقایسه با زلزله سیاسی  برخاسته از انحلال پروژه اتحادیه اروپا پدیده های بی ضرری به حساب خواهند آمد.امواج شوک هائی که برانگیخته خواهند شد عظیم تر از فروپاشی اتحاد شوروی در بیست سال پیش خواهند بود. جهان از آن پس آرایش جدیدی خواهد یافت اما مسلما" نه به سود اروپا." (13)

 

**************************************************************************************************************************

( 1)-

نظام مالی  و بانکی جهانی در آستانه سقوط ، قسمت اول، آیا شمارش معکوس شروع شده است !

http://www.rahekargar.net/browsf.php?cId=1059&Id=426&pgn=1

نظام مالی  و بانکی جهانی در آستانه سقوط ، قسمت دوم ،  مراحل بحران یورو و شوک یونان!

 

http://www.rahekargar.net/browsf.php?cId=1059&Id=452&pgn=9

 

(2)- در این  فراخوان که به نام" اقدام فوری" منتشر شده است ،"سازمان همکاری و توسعه اقتصادی"  سه ماهه آخر سال 2011 رشد اروپا یک درصد و در سه ماهه اول سال 2011 چهاردهم  در صد خواهد بود:

OECD calls for urgent action to boost ailing global economy

http://www.oecd.org/document/47/0,3746,en_21571361_44315115_49095919_1_1_1_1,00.html

 

(3 ) - پیش بینی بانک جهانی از چشم انداز اقتصاد جهانی و افت اقتصاد اروپا در سال 2012

 

http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/0,,contentMDK:23088429~pagePK:64165401~piPK:64165026~theSitePK:469372,00.html

(4 )-  

Presque partout, dans la zone euro, l’austérité accroît l’endettement public

 Pierre Ivorra

http://www.humanite.fr/social-eco/presque-partout-dans-la-zone-euro-l%E2%80%99austerite-accroit-l%E2%80%99endettement-public-490544

(5 )- 

 

Erste Bank rüstet finanzielle Massenvernichtungswaffen ab

http://www.ftd.de/unternehmen/finanzdienstleister/:cds-ausstieg-erste-bank-ruestet-finanzielle-massenvernichtungswaffen-ab/60122156.html

 

(6 )- 

 

La zone euro n’a pas résolu ses problems

Pierre Ivorra

http://www.humanite.fr/monde/la-zone-euro-n%e2%80%99-pas-resolu-ses-problemes-492665?x

 

 

 

(7 )- 

 

http://www.spiegel.de/wirtschaft/soziales/0,1518,820973,00.html

Euro-Krise

Der neue Herr der Blasen

Michael Sauga

 

(8)

Spanien rutscht tiefer in die Krise

http://www.spiegel.de/wirtschaft/soziales/0,1518,827782,00.html

 

(9)  ًس.د. اسً اسم اختصاری (Credit Default Swaps) یا همان ًبیمه ورشکستگی اعتباراتً است که بخاطر ونقش و اهمیت آن سوداگری های مالی در مقاله جداگانه ای به آن خواهم پرداخت.

 

(10)

Spanien rutscht tiefer in den Krisenstrudel

http://www.ftd.de/finanzen/maerkte/anleihen-devisen/:schuldenkrise-spanien-rutscht-tiefer-in-den-krisenstrudel/70023027.html

 

(11)

Spain Marches Toward a Depression

by MIKE WHITNEY

http://www.counterpunch.org/2012/04/13/spain-marches-toward-a-depression/

 

(12)

 

A euro break-up would cause a global bust worse even than the one in 2008-09............

Is this really the end

Unless Germany and the ECB move quickly, the single currency’s collapse is looming

http://www.economist.com/node/21540255

 

(13)

(  به نقل از "مارتین وینت"  Martin Winter در  روزنامه "زود دویچه سایتونگً  شماره  28. 05. 2011 مندرج در مقاله فرانک دیپه Frank Dippe تحت عنوان "  راهی که به بن بست می انجامد : تاریخچه کوتاهی ازبحران روند وحدت اروپا" 

Der Weg in die Sackgasse

Eine kurze Krisengeschichte der europäischen Integration

S 23

Frank Dippe

 

 

 

 

مطلب فوق را میتوانید مستقیم به یکی از شبکه های جتماعی زیر که عضوآنها هستید ارسال کنید:  

تمامی حقوق برای سازمان کارگران انقلابی ايران (راه کارگر) محفوظ است. 2024 ©