تفکیک جنسیتی و تشدید سرکوب علیه زنان

پریسا آزادیان

رژیم ولایی همواره در تلاش  برای ممانعت از ورود دانشجویان دختر به دانشگاهها و تشدید محدودیت های جنسیتی  در دانشگاهها بوده است. کلیات طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاهها در مرداد ۱۳۶۶ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و برای اجرا به دولت وقت ابلاغ  شد. اعمال طرح سهمیه بندی جنسی در دانشگاههای کشور بدلیل هراس رژیم از بالاتر بودن درصد دختران دانشجو در ایران نسبت به پسران و به منظور برابر شدن تقریبی تعداد دانشجویان دختر و پسر در دانشگاه‌ها  به اجرا درآمد.  اما  تلاش برای به حاشیه راندن زنان  در عرصه آموزش عالی و تحمیل آپارتاید جنسی در دانشگاهها که از همان اوایل موجودیت رژیم و در راستای طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی و افکار زن ستیز  نظام اسلامی شروع شد ، در دوره اخیر شدت بیشتری پیدا کرده است.  کامران دانشجو، وزير علوم آذر ماه ۱۳۸۸ اعلام کرده بود که سياست تفکيک جنسيتی در دانشگاه‌ها براساس جهان‌بينی اسلامی به اجرا گذاشته خواهد شد و گفته بود که تفکيک بر اساس جنسيت در تمام دنيا وجود دارد. مراجع تقلید اصول گرا از جمله نوری همدانی، مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی نیز با صدور فتواهایی درتایید تفکیک جنیسیتی در دانشگاهها ، از مسئولان دانشگاهها خواسته اند که اجرای آن را وظیفه شرعی خود بدانند.

کامران دانشجو، وزیرعلوم پیشتر گفته بود که در تابستان که فصل تعطیلی دانشگاهها است تحقیقی انجام می شود تا ظرفیت دانشگاهها برای تفکیک جنسیتی مشخص شود و دانشگاههایی که امکان جدا شدن کلاسها را داشته باشند از مهر ماه تفکیک می شوند.  او همچنین گفت که به جز جداسازی سیاست دیگر این وزارتخانه احداث دانشگاههای تک جنسیتی است و در این زمینه نیز هر گونه حمایت بودجه ای و قانونی که لازم باشد مجلس انجام خواهد داد.  کامران دانشجو همچنین گفته بود که از اول مهرماه دانشجویان دختر و پسر در کلاس های درس در ردیف های جداگانه می نشینند. علی کریمی فیروزجایی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز درباره موضوع سهمیه بندی جنسیتی گفت: "یکی از دغدغه های ما این است که در پذیرش رشته هایی مانند مهندسی معدن یا زنان و زایمان حتما به جنسیت دانشجو توجه شود و این موضوع هم حتما با جدیت دنبال خواهد شد."  نورالله حيدری دستنايی عضو دیگر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس باز هم  فراتر رفته وتحصیل دختران را بعنوان تهدیدی برای اشتغال قلمداد کرد.  او گفت : " اگر تحصيل به عنوان يک نقطه کمال برای دختران در نظر گرفته شود، اين ايرادی ندارد اما نکته اينجاست که همزمان با ادامه تحصيل زنان ميل به اشتغال در آنان ايجاد می شود و به جايگاه خانواده آسيب می زند."

 بدنبال فتواهای مراجع تقلید و اظهارات مسئولین آموزش عالی در صحه گذاشتن به تفکیک جنسیتی در دانشگاهها ومحدود کردن رشته های تحصیلی برای دانشجویان دختر، روسای دانشگاهها مانند دانشگاه صنعتی شریف، چمران اهواز، مازنداران و دانشگاه آزاد نجف آباد  خبر از اجرایی کردن طرح تفکيک جنسيتی در سال تحصیلی آینده  دادند.  همزمان با اوج گیری اجرا ی طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاهها، و افزایش فشار به زنان و کنترل پوشش آنان ، احمدی نژاد در نامه ای به  وزرای علوم و بهداشت خواهان توقف ایجاد رشته ها و کلاسهای تک جنسیتی در دانشگاهها شد.   تصمیم احمدی نژاد با واکنش های متعدد و تناقض گویی های جناحهای درگیر درون رژیم روبرو شد.  عباس طائب معاون کامران دانشجو،  با اشاره به اینکه نامه احمدی نژاد در مخالفت با طرح عدم اختلاط در دانشگاهها  را در رسانه ها دیده ، گفت: " تفکيک جنسيتی در دانشگاهها به اين معنا وجود ندارد و اين طرح تنها به عنوان کوچکترين اقدام اسلامی کردن دانشگاههاست و حتی به بسم الله اين امر هم به شمار نمی آيد."  پس از آن وزارت علوم در بیانیه ای بر عدم اختلاط دانشگاهها،  و روسای گوش به فرمان نیز که تا چندی پیش یکی پس از دیگری خبر از جدا سازی کلاسهای دانشجویان دختر و پسر میدادند،  در بیانیه دیگری بر عدم اختلاط دانشگاهها تاکید کردند و وزیر علوم نیز گفت  که دستور رئیس جمهور با گوش جان شنیده شده و بلافاصله عملی می شود. او در دیداری که با روسای دانشگاهها داشت گفت : "شفاف‌تر از هميشه اعلام مي‌کنم که هيچ برنامه مدونی درباره تفکيک جنسيتی در دانشگاه‌ها و وزارت علوم وجود ندارد." او حتی فراتر از این رفت و گفت:" چيزي به نام تفكيك جنسيتي در برنامه‌هاي دولت وجود نداشته است و اين واژه اصلا مال ما نيست." اما وزیر علوم که مدهوش دستورات رئیس جمهور بود علاوه بر انکار، دچار فراموشی نیز شد و گفت : "دولت در نظر دارد در تمام استان‌ها يك دانشگاه دخترانه تاسيس كند و همچنين در نظر دارد در طرح گسترش آموزش عالي، پرديس دختران و پرديس پسران ايجاد كند. "

علیرغم چرخش ۱۸۰ درجه ای وزیر علوم ، روحانیون سنتی  به مقابله آشکار با احمدی نژاد پرداختند.  ناصر مکارم شیرازی٬ احمد علم‌الهدی٬ احمد خاتمی و نورالله طبرسی از جمله کسانی  هستند که از توقف اجرای این طرح انتقاد کرده‌اند. از طرف دیگر سايت الف که به رئيس مرکز پژوهش‌های مجلس تعلق دارد  با نسبت دادن اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاها به باند احمدی نژاد ، اجرای اين طرح را  توطئه‌ای دانست  که هدفش به آشوب کشاندن دانشگاه‌ها و بد نام کردن خامنه ای است. رفسنجانی که خود یکی از بنیانگذاران و مبتکران  طرحهای زن ستیزانه از بدو شکل گیری رژیم اسلامی بوده  وبعنوان یکی از اعضای شورای انقلاب فرهنگی از همان ابتدا در پیشبرد آپارتاید جنسی در دانشگاهها سهیم بوده است،  به میانجگری میان جناحهای درگیر برخاست.  او  در خصوص طرح تفكيك جنسيتي در دانشگاه‌ها، گفت: در اينگونه مسائل كه در حوزه اسلام و مقولات انساني است، نبايد سياسي‌كاري كرد بلكه بايد با شيوه‌هاي مبتني بر قانون، استدلال و منطق و توجه به نظر كارشناسان موضوع را حل كرد. 

عوامفریبی احمدی نژاد در مخالفت صوری با طرح تفکیک جنسیتی ، مقابله آشکار روحانیون سنتی با احمدی نژاد ، موضع گیری آشکار سایت الف درمخالفت با احمدی نژاد و عدم همسویی خامنه ای با روحانیون سنتی و میانجگری رفسنجانی در این میان،  نه تنها از اوج گیری اختلافات درونی بین باند احمدی نژاد و دستگاه ولایت پرده برمیدارد بلکه بخوبی نشان میدهد که رژیم اسلامی تا چه اندازه به لحاظ موقعیت سیاسی و اجتماعی در وضعیت شکننده و دفاعی  قرار دارد.  طرح تفکیک جنسیتی و سرکوب حقوق مدنی زنان به یکی از کانون های درگیری جناح های رژیم تبدیل شده است.   احمدی نژاد از طریق مخالفت ظاهری با این طرح تلاش میکند که  از آن بعنوان حربه ای برای تقویت  پایه اجتماعی خود دربرابر روحانیون سنتی و اصولگرایان استفاده کند.  لحظه ای نباید از یاد برد که طرح تفکیک جنسیتی ریشه در دیدگاه ایدئولوژیک رژیم اسلامی دارد.  از اصلاح طلبان امروزی عضو شورای انقلاب فرهنگی گرفته تا اصولگرایان،سنت گراها و فاشیست هایی نظیر احمدی نژاد همه و همه در پایمال کردن حقوق زنان و نادیده گرقتن زنان بعنوان نیمی از جامعه متفق القول هستند. منازعه گروهبندی های حکومتی بر سر میزان، شیوه و شدت اعمال آپارتاید جنسی در دانشگاهها دو حقیقت دیگر را هم آشکار می کند. اول این که از نظر هر کدام از آنها نحوه برخورد به موقعیت اجتماعی زنان، خواه از طریق تلاش برای بهره برداری از نارضایتی زنان، خواه با تاکید بر سرکوب هر چه بیشتر آنان، نقش مستقیمی در تحکیم موقعیت هر کدام از طرفین منازغه در چهارچوب اولویت های آنان بازی می کند. و این کانونی شدن شکاف ها بر محور نحوه برخورد با سرکوب بخشی از حقوق زنان اعترافی است غیرمستقیم به نقش و جایگاه زنان. دوم این که همین شکاف نشان می دهد که جنبش زنان نتوانسته است در مقابل تعرض وحشیانه جدید مقاومت وسیعی را سازمان دهد و همین فقدان مقاومت گسترده است که وسیله بهره برداری جناح ها و صف آرایی آنان را در این حوزه برجسته تر کرده است.

******************************************************************************************

اعمال تشدید تبعیض جنسیتی به زنان فقط محدود به محیط های آموزشی نبوده است.  آپارتاید جنسی علیه زنان ریشه در موجودیت رژیم اسلامی دارد و خود را در تمامی عرصه ها نشان میدهد.  رژیم اسلامی از ابتدای موجودیتش تلاش کرده که با اعمال تفکیک جنیستی در جامعه، نیمی از اجتماع یعنی زنان را از صحنه فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حذف کند. کنترل حریم خصوصی زنان و مجبور کردن آنها به تبعیت از قوانین واپس مانده طالبانی تحت عنوان مقابله با بدحجابی، گسترش تهاجم به بهانه دفاع از منزلت اجتماعی زنان و به حاشیه راندن زنان از حوزه های عمومی و سرکوب خواسته های بر حق آنها خطوط اصلی برنامه سرکوب حقوق و آزادی های مدنی و شهروندی زنان کشور است که همچنان با سماجتی کینه توزانه از سوی نیروهای سرکوب تعقیب می شود.  همین چندی پیش بود که سرداران دستگاه امنیتی- نظامی  رژیم اسلامی ساجدی نیا و رادان در ادامه اجرای طرح "امنیت محله محور" و طرح "گشت امنیت اخلاقی" از تشدید سرکوب علیه زنان و حضور تیم های ویژه موتور سوار، راهنمایی و رانندگی و انتظامی در بزرگراهها و بلوارها برای شناسایی و  دستگیری زنان،  پرونده سازی و مداخله در حوزه خصوصی  زنان خبر دادند.  آنها هراسان از مقاومت پیگیر و درخشان زنان و برای نمایش قدرت و تشدید فضای رعب و وحشت، زنان بسیجی را  نیز در روز ۱۷ تیر، روز عفاف و حجاب روانه خیابانها کردند. تشدید فضای امنیتی علیه زنان تحت پوشش مبارزه با بد حجابی اعتراف آشکاری است  به ترس و وحشت رژیم از اوج گیری جنبش ضد استبدادی و محوری بودن نقش زنان در آن .  ترس و وحشت رژیم از رویارویی زنان با اقدامات زن ستیزانه دستگاه سرکوب رژیم،  که زنان را به مانند کالایی جنسی و محصولی برای سرو امیال مردها می انگارد،  نظامیان دستگاه ولایی را بر آن داشته تا همزمان با پیشبرد طرحهای سرکوبگرانه،  از خود چهره ای مدرن  به نمایش بگذارند و در این زمینه  نظرسنجی کنند.  رضا غنی لو، مسئول مركز اطلاع رساني پلیس گفت : " نيروي انتظامي پس از اجراي طرح گشت پليس امنيت اخلاقي در سطح جامعه ارزيابي انجام داد و براساس آخرين ارزيابي معلوم شد كه نزديك به ۷۰ درصد از مردم دوست دارند كه اين گشت ادامه پيدا كند و نزديك به ۲۵ درصد درخصوص اصل طرح مشكلي نداشتند بلكه در مورد شيوه‌هاي اجرايي نظراتي را ارائه دادند ضمن اينكه 5 درصد از مردم نيز از اساس اعتقادي به اين گشت ندارند."   در شرایطی که دارو دسته "پلیس امنیت اجتماعی" برای برقراری امنیت در خیابانها جولان میدهند و همزمان و در روز روشن  به زنان به طور دسته جمعی تجاوز میشود و امنیت جانی آنها زیر سوال برده میشود، مصطفی محمد نجار وزیر کشور چند روز پیش خبر از عالی بودن حجاب و عفاف در کشور داد و با گستاخی کامل اعلام کرد که نا امنی در کشور وجود ندارد و آرامش بر کشور حاکم است.  حتما منظور آقای وزیر این است که از آنجایی که بد پوششی زنان موجب تحریک مردان ودر نتیجه نا امنی میشود حالا به همت "پلیس امنیت اجتماعی" و پیشبرد طرح "امنیت محله محور" بدحجابی زنان بر طرف شده و امنیت در جامعه برقرار شده است.

در ادامه حمله بی وقفه به آزادی پوشش و تحریک نیروهای قشری و تاریک اندیش علیه زنان، سیاست تفکیک جنسیتی نه تنها در اماکن عمومی گسترش پیدا کرده  بلکه به تعمیم اجرای آن در اندرونی خانه ها نیز اشاره شده است.  احمد خاتمی با وقاحت گفت که زنان در خانه هایشان حق ندارند به تماشای مسابقات شنا و کشتی که از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش مي‌شود بنشينند.  سردار ساجدی نیا، ورود زنان را به قهوه خانه ها و چایخانه ها از تاریخ ۲۰ تیر ممنوع کرد و گفت که قهوه‌خانه‌هايي كه با قليان از زنان پذيرايي مي‌كنند، پلمپ مي‌شوند.  نرگس معدنی، مدیر کل امور زنان شهرداری تهران، از اقدامات شهرداری برای ترویج طرح عفاف و حجاب، از گسترش ایجاد اماکن عموی شامل پارک ها و مجموعه های فرهنگی و ورزشی و اجتماعی مخصوص زنان خبر داد. 

اجرای چنین طرح هایی عواقب ناگوار و سنگینی برای زنان در طول حیات رژیم اسلامی داشته است.  آنها از حضور در فعالیتهای ورزشی محروم شده و اجازه حضور در استادیوم های ورزشی را ندارند.  تماشای مسابقات ورزشی نیز در چهار دیواری خانه هایشان ممنوع شده است. هر روز که میگذرد بر لیست محرومیت های رژیم ولایی برای خانه نشین کردن و زندانی کردن زنان و حذف آنان از حوزه عمومی افزوده میشود. زنان ایران نیمی از جمعیت و نیرویی عظیم هستند که مینوانند به شکل سازمانیافته و در مقیاس وسیع از طریق نافرمانی های مدنی باید ها و نباید های رژیم را درهم بشکنند. اگر مقاومت زنان در سطح جامعه به خاطر سرکوب های بیرحمانه، تنوع و تعدد عرصه های سرکوب، جابجایی تکیه گاههای آن، و نبود تشکل های نیرومند و سراسری زنان تاکنون از امکان متمرکز کردن اعتراضات محروم مانده و این محرومیت با وجود گسترده بودن برانگیختگی و اعتراض به آن خصلت نامشهود بخشیده است، دانشگاه و مقاومت در برابر تعمیق جنسیتی حوزه ای است که از این امکان برخوردار است که بتواند مقاومت و اعتراض متمرکزی را سازمان دهد. از این رو گسترش مقاومت و اعتراض به سیاست رسوای تعمیق جنسیتی در دانشگاهها و تلاش برای تقویت هر چه بیشتر جنبش زنان از طریق پیوند مطالبات حقوقی با مطالبات لایه های زحمتکش زنان دو حلقه مهم در توانمندی این جنبش و تقویت سیمای متمایز مقاومت و اعتراض زنان در موقعیت کنونی است.

۲۸ تير ۱۳۹۰  برابر با ۱۹ جولای ۲۰۱۱