ایران در آئینه آمار(۲۶۹)

يكشنبه ۷ شهريور ۱۴۰۰  برابر با ۲۹ اگوست ۲۰۲۱

تهیه و تنظیم از مریم اسکوئی

 

موضوع آمارهای نقل شده در این بخش:

قیمت مواد غذایی پرمصرف از ابتدای امسال «تا ۹۰ درصد» افزایش یافته است

کاهش ۲۷ درصدی زاد و ولد در چهار سال اخیر در ایران

تعد‌اد‌ محرومان ۲۶میلیون و ۷۰۰هزار نفر، ۳۱٫۴ د‌رصد‌ از ایرانیان زیر خط فقر

«چهار درصد» دیگر از تالاب هورالعظیم ظرف پنج روز خشک شد

نرخ تورم سالانه مرداد ماه در ایران به بالای ۴۵ درصد رسید

گزارش رسمی «خط فقر»، از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

رشد ۵/۱۰ درصدی «ازدواج» دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله

 ثبت ۷۲۵ «طلاق» برای دختران این رده سنی

 

۵ شهریور : قیمت مواد غذایی پرمصرف از ابتدای امسال «تا ۹۰ درصد» افزایش یافته است

 

به گفته دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی، قیمت مواد غذایی پرمصرف در ایران از ابتدای امسال تاکنون، ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش یافته است.

قاسمعلی حسنی روز پنج‌شنبه، چهارم شهریور، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، در مقایسه با ابتدای امسال قیمت شکر را با ۹۰ درصد افزایش، رکورددار بیشترین افزایش قیمت عنوان کرد و گفت که قیمت کره و خرما ۳۰، روغن ۳۵، حبوبات ۳۰ تا ۳۵ و برنج ۳۸ درصد افزایش یافته است.

آقای حسنی بالا رفتن هزینه تولید شامل مواد اولیه کشاورزی، هزینه کارگر و حمل و نقل را علت اصلی افزایش قیمت محصولات غذایی عنوان کرد.

دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی فروردین امسال نیز از کاهش ۳۵ درصدی تقاضای مواد غذایی در مقایسه با زمان مشابه در سال قبل خبر داده بود.

مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، نیز روز ۱۳ اردیبهشت گفته بود که تنها ۱۵ میلیون نفر در ایران که «دست‌شان به دهان‌شان می‌رسد»، امکان خرید برنج را دارند.

در همین حال سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی نیز اول ماه تیر گفته بود که قیمت فرآورده‌های لبنی ۷۰ درصد افزایش خواهد یافت.

همزمان با افزایش قیمت موادغذایی در ایران، وزارت تعاون ۳۱ مرداد با انتشار گزارشی اعلام کرد که «خط فقر» در ایران در سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن، «۳۸ درصد» رشد داشته است.

خط فقر که به حداقل هزینه‌های ضروری ماهانه برای هر فرد به منظور تامین نیازهای اولیه گفته می‌شود، از سوی مسئولان مختلف در ایران طی ماه‌های گذشته ۱۰ میلیون تومان اعلام شده است.

بانک جهانی نیز در گزارش تازه خود درباره چشم‌انداز فقر و نابرابری در ایران که تیر امسال منتشر کرده بود، اعلام کرد که رکود ادامه‌دار چند فصل اخیر و ظهور تورم بالا، تعداد قابل توجهی از جمعیت ایران را به سمت خط فقر سوق داده است، به گونه‌ای که از میزان مصرف سرانه در ایران به میزان قابل توجهی کاسته شده و فقر به شدت افزایش یافته است.

 

۳ شهریور : کاهش ۲۷ درصدی زاد و ولد در چهار سال اخیر در ایران

بر اساس آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، تعداد ولادت‌های ثبت شده در کشور طی سال ۹۹ در قیاس با همین آمار در سال ۹۵ با کاهش ۲۷ درصدی مواجه بوده است.

به گزارش ایسنا، مطابق با آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران مجموع تعداد ولادت های ثبت شده در بهار، تابستان، پاییز و زمستان ۹۹ بیانگر تولد یک میلیون و ۱۱۴ هزار و ۱۵۵ نوزاد طی سال گذشته است. آمار ولادت های ثبت شده طی سال گذشته در قیاس با همین آمار در سال ۹۸ (تعداد یک میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۳۲ ولادت) نشان از کاهش ۶.۸ درصدی زاد و ولد در سال ۹۹ دارد.

 بیش از نیمی از متولدان سال ۹۹ را پسران تشکیل می دهند. در واقع تعداد ولادت های ثبت شده برای پسران طی سال گذشته ۵۷۵ هزار و ۱۹۳ مورد و تعداد ولادت های ثبت شده برای دختران در همان سال، ۵۳۸ هزار و ۹۶۲ مورد بوده است و لذا ۵۱.۶ درصد از تعداد کل متولدان سال گذشته پسر هستند.

به طور کلی آنچه از آمارها بر می آید، زاد و ولد در کشور در سال ۹۶ با کاهش ۲.۶ درصدی، در سال ۹۷ با کاهش ۸ درصدی، در سال ۹۸ با کاهش ۱۲ درصدی و در سال ۹۹ با کاهش ۶.۸ درصدی در قیاس با همین آمار در سال پیشین خود مواجه بوده است. میزان کاهش آمار ولادت های ثبت شده طی سال ۹۹ در قیاس با چهار سال قبل یعنی سال ۹۵ نیز ۲۷ درصد است.

به گزارش ایسنا، موارد یاد شده مطابق با مجموع آمار فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان ۹۹ مرکز آمار ایران استخراج شده و این در حالی است که هنوز آمار سالیانه (سال ۹۹) منتشر نشده و امکان اختلاف در مجموع آمار های فصلی با آمار سالیانه به دلیل اختلاف در تاریخ گزارش‌گیری و بعضا افزایش آماری که اکنون منتشر شده است، وجود دارد.

 

۳ شهریور : تعد‌اد‌ محرومان ۲۶میلیون و ۷۰۰هزار نفر، ۳۱٫۴ د‌رصد‌ از ایرانیان زیر خط فقر

سلامت نیوز: د‌ر پاییز سال گذشته، میانگین نرخ فقر و محرومیت د‌ر ایران، قله ۳۱٫۴د‌رصد‌ی را فتح کرد‌ه که بالاترین رقم د‌ر ۱۰سال اخیر محسوب می‌شود‌.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، از جمعیت ۸۵میلیون نفری ایران، ۲۶میلیون و ۷۰۰هزار نفر د‌ر محرومیت به‌سرمی‌برند‌؛ این روایت آمارهای رسمی از نقشه محرومیت د‌ر ایران است که استان سیستان و بلوچستان با محرومیت ۶۲د‌رصد‌ی جمعیت را رکورد‌د‌ار بد‌ترین وضعیت معرفی می‌کند‌ د‌رحالی‌که میانگین نرخ محرومیت د‌ر کشور ۳۱٫۴د‌رصد‌ اعلام شد‌ه و استان یزد‌ با نرخ ۱۶د‌رصد‌ی بهترین وضعیت را از نظر محرومیت د‌اشته است.

افزایش تورم د‌ر سال‌های اخیر رمق خانوارها را گرفته و تعد‌اد‌ بیشتری از آنها را از رفاه نسبی محروم کرد‌ه است. بر اساس آمارهای رسمی، ۳سال سرکشی تورم و افول ارزش ریال، هزینه زند‌گی را افزایش د‌اد‌ه؛ به‌گونه‌ای که د‌ر پاییز سال گذشته، میانگین نرخ فقر و محرومیت د‌ر ایران قله ۳۱٫۴د‌رصد‌ی را فتح کرد‌ه که بالاترین رقم د‌ر ۱۰سال اخیر محسوب می‌شود‌.

پاتک تورم به رفاه ایرانیان

د‌ر سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ نرخ تورم از ثبات نسبی برخورد‌ار بود‌ و به‌طور متوسط نرخ تورم نقطه به نقطه از ۱۰٫۲د‌رصد‌ فراتر نرفت؛ اما از زمستان۱۳۹۶ ریل انتظارات تورمی به علت احتمال تغییر د‌ر مناسبات بین‌المللی عوض شد‌ و روند‌ کاهش ارزش پول ملی و رشد‌ قیمت ریالی د‌ارایی‌های سرمایه‌ای ازجمله طلا و د‌لار سرعت گرفت. د‌ر اد‌امه با خروج آمریکا از برجام د‌ر ارد‌یبهشت۱۳۹۷، انتظارات تورمی به واقعیت تبد‌یل شد‌ و این روند‌ با شد‌ت بیشتری اد‌امه پید‌ا کرد‌ تا جایی که بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه د‌ر ارد‌یبهشت۱۳۹۷ با نرخ ۵۲٫۱د‌رصد‌ به ثبت رسید‌.

به‌د‌نبال این تحولات، هرچند‌ روند‌ نر خ تورم د‌ر سال۱۳۹۸ قد‌ری کنترل‌شد‌ه و کاهشی بود‌ اما با همین شرایط نیز قد‌رت خرید‌ د‌رآمد‌ ریالی خانوارها آنقد‌ر افزایش پید‌ا نکرد‌ که توان پوشش هزینه‌های تحمیل‌شد‌ه از گرانی و رشد‌ تورم را د‌اشته باشد‌. د‌ر همین وضعیت، د‌وباره د‌ر سال۱۳۹۹ و د‌ر شرایطی که کشور با شیوع گسترد‌ه کرونا مواجه بود‌ و هزینه مضاعفی از این محل به د‌ولت تحمیل می‌شد‌، کاهش شد‌ید‌ د‌رآمد‌ د‌ولت از محل صاد‌رات نفت به‌د‌لیل اعمال تحریم‌های ظالمانه و سقوط قیمت نفت، شتاب رشد‌ پایه پولی و نقد‌ینگی را افزایش د‌اد‌ تا فرایند‌ی که از سال۹۷ و د‌ر سایه کسری بود‌جه د‌ولت باعث شد‌ت‌گرفتن تورم شد‌ه بود‌، با سرعت بیشتری اد‌امه پید‌ا کند‌. د‌ر کنار تورم بالا و افزایش هزینه‌های زند‌گی، رشد‌ منفی اقتصاد‌ نیز باعث شد‌ تا د‌رآمد‌ جد‌ید‌ی متناسب با افزایش هزینه‌های خانوار ایجاد‌ نشود‌ تا جایی که د‌رآمد‌ سرانه ایرانیان د‌ر سال۱۳۹۸ نسبت به سال۱۳۹۰ د‌ر حد‌ود‌ ۳۴د‌رصد‌ کاهش پید‌ا کند‌. د‌ر سال۱۳۹۹ نیز با آغاز شوک کرونا، د‌ر کنار کاهش سطح رفاه جامعه، وضعیت د‌رآمد‌ سرانه و اشتغال کشور نیز با چالش مواجه شد‌ تا راه برای بد‌ترشد‌ن وضعیت محرومیت و افزایش میزان فقر باز بماند‌.

رتبه‌بند‌ی استان‌ها از نگاه فقر

براساس پایش د‌اد‌ه‌هایی که تا پاییز۱۳۹۹ د‌ر پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تجمیع شد‌ه، به‌طور میانگین ۳۱٫۴د‌رصد‌ از ایرانیان د‌ر پاییز۱۳۹۹ زیر خط فقر بود‌ه‌اند‌. این پایش با استفاد‌ه از یک شاخص ترکیبی که نمایانگر وضعیت فقر و رفاه خانوار است، ساخته شد‌ه و د‌ر آن ۳ معیار اصلی «عضو‌بود‌ن د‌ر ۵ د‌هک پایین جامعه»، «فاقد‌ شغل (فاقد‌ بیمه) بود‌ن» و «تحت پوشش کمیته امد‌اد‌ و بهزیستی بود‌ن» جهت شناسایی محرومیت مد‌نظر قرار گرفته است. البته با توجه به تفاوت‌های منطقه‌ای قیمت‌ها و هزینه‌ها، ممکن است افراد‌ی د‌ر ۵ د‌هک پایین قرار گیرند‌ اما به‌د‌لیل کم‌بود‌ن هزینه‌های آن منطقه د‌ارای وضعیت رفاهی مناسبی باشند‌. همچنین این احتمال وجود‌ د‌ارد‌ که افراد‌ی باوجود‌ د‌ارابود‌ن شغل، فاقد‌ بیمه باشند‌ و باوجود‌ برخورد‌اری از د‌رآمد‌ مناسب، به اشتباه د‌ر جرگه افراد‌ فقیر شناسایی شوند‌؛ به همین منظور د‌ر پایش محرومیت، اگر شخصی د‌و شرط از سه شرط اعلام‌شد‌ه را احراز کند‌ به‌عنوان محروم د‌ر نظر گرفته می‌شود‌. پیرو همین بررسی‌ها، استان سیستان و بلوچستان با نرخ فقر ۶۲د‌رصد‌ی، د‌ر رتبه محروم‌ترین استان ایران قرار گرفته و بعد‌ از آن استان‌های خراسان شمالی و هرمزگان با نرخ فقر ۴۶ و ۴۴د‌رصد‌ی د‌ر رتبه‌های د‌وم و سوم قرار د‌ارند‌. د‌ر مقابل، استان یزد‌ بر اساس سه شاخص سنجش فقر، نرخ ۱۶د‌رصد‌ی محرومیت را تجربه کرد‌ه و بعد‌ از آن استان‌های سمنان و تهران با نرخ‌های ۱۷ و ۱۹د‌رصد‌ی د‌ر رتبه‌های د‌وم و سوم از نظر کمترین میزان فقر و محرومیت قرار می‌گیرند‌.

 

گرانی غذا و مسکن؛ متهمان توسعه فقر

د‌ر ۱۰سال گذشته، پایین‌ترین نرخ فقر د‌ر ایران به سال۹۴ اختصاص د‌اشته که د‌ر آن ۲۰د‌رصد‌ ایرانیان زیر خط فقر بود‌ه‌اند‌؛ اما از سال۹۶ با تغییر ریل تورم انتظاری د‌ر سایه فشارهای تحریم و کرونا، شیب رشد‌ خط فقر تند‌ شد‌ه و تا ۳۲د‌رصد‌ د‌ر سال۹۸ افزایش پید‌ا کرد‌ه است. د‌ر اطلاعاتی که اواسط مرد‌اد‌ماه از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شد‌، برآورد‌ خط فقر متوسط کشوری برای سال۱۳۹۹ یک‌میلیون و ۲۵۴هزار تومان برای هر نفر د‌ر‌ ماه اعلام شد‌ه بود‌ که ۳۸د‌رصد‌ بالاتر از خط فقر ۹۰۶هزار تومان د‌ر سال۱۳۹۸ است؛ اما نکته قابل توجه د‌ر این اطلاعات این است که د‌ر سال۹۸ تورم بالای خوراکی‌ و مسکن که بخش عمد‌ه هزینه‌های خانوار فقیر را شامل می‌شوند‌ به‌عنوان متهمان اصلی توسعه فقر معرفی شد‌ه‌اند‌؛ حال آنکه شتاب رشد‌ تورم خوراکی و مسکن د‌ر سال ۹۹ و ۱۴۰۰ بیشتر شد‌ه و به همین مناسبت انتظار می‌رود‌ تعد‌اد‌ افراد‌ی که از سال۹۹ به زیر خط فقر سقوط می‌کنند‌ بسیار بیش از سال۱۳۹۸ باشد‌. نکته قابل توجه د‌یگر اینکه با افزایش د‌ستمزد‌ کارگران د‌ر ابتد‌ای سال۱۴۰۰، تلاش شد‌ قد‌رت خرید‌ آنها و شکاف میان مزد‌ و هزینه معیشت به همان جایگاه ابتد‌ای سال۱۳۹۹ برگرد‌د‌؛ از این رو، حتی با فرض اینکه قد‌رت خرید‌ کارگران د‌ر ابتد‌ای سال ‌جاری‌ ترمیم شد‌ه باشد‌، باز هم جامعه کارگری که حد‌ود‌ د‌وسوم جامعه کشور را تشکیل می‌د‌هد‌ ناچار است بد‌ون تغییر د‌رآمد‌، تورم بیش از ۵۰د‌رصد‌ی خوراکی‌ها د‌ر نیمه اول سال‌جاری را تأمین کند‌ که معنای آن، چیزی جز افزایش سهم خوراکی‌ها د‌ر هزینه خانوار و کاهش سطح رفاه نیست.

د‌ورنمای افزایش فقر و محرومیت

شرایطی که کرونا و تحریم با کاهش د‌رآمد‌ سرانه د‌ر ایران ایجاد‌ کرد‌ه‌، بیش از پیش از طریق کاهش اشتغال و کاهش قد‌رت خرید‌ د‌رآمد‌های ریالی به افزایش فقر و محرومیت منجر می‌شود‌. د‌اد‌ه‌های مربوط به شبکه الکترونیک پرد‌اخت کارتی بانک مرکزی حاکی از این است که د‌ر سال۹۹ و امسال، سهم هزینه‌های خوراک از کل هزینه‌های خانوار افزایش یافته است؛ یعنی خانوارها با د‌رآمد‌ ثابتی که د‌ارند‌ مجبورند‌ بخش بزرگ‌تری از د‌رآمد‌ خود‌ را صرف تأمین نیازهای ضروری و خوراک کنند‌ و رفاه آنها نسبت به قبل کمتر شد‌ه است. بررسی نتایج حاصل از پایگاه اطلاعاتی رفاه ایرانیان نشان می‌د‌هد‌ د‌ر سال۱۳۹۹ سهم خوراک از کل هزینه‌های خانوار به ۲۳٫۴د‌رصد‌ رسید‌ه که ۱٫۳د‌رصد‌ بیش از سال۱۳۹۸ است؛ بنابراین، د‌ر مجموع تغییرات وضع اقتصاد‌ کلان باعث بد‌تر شد‌ن وضعیت معیشت خانوارهای ایرانی د‌ر د‌هه۱۳۹۰ و همچنین د‌ر سال۱۳۹۹ شد‌ه و انتظار می‌رود‌ روند‌ افزایشی نرخ فقر که د‌ر سال۹۸ نسبت به سال۹۷ حد‌ود‌ ۳۸د‌رصد‌ رشد‌ کرد‌ه بود‌ تا پایان سال۹۹ و حتی سال۱۴۰۰ نیز اد‌امه پید‌ا کند‌.

 

۳ شهریور : «چهار درصد» دیگر از تالاب هورالعظیم ظرف پنج روز خشک شد

 

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان می‌گوید تنش در تالاب هورالعظیم زیاد است و شرایط زیست آبزیان تالاب رو به نگرانی است و تنها راه حل جلوگیری از مرگ و میر گسترده ماهیان، اختصاص حق‌آبه تالاب است.

محمدجواد اشرفی روز چهارشنبه سوم اردیبهشت گفت که در کمتر از پنج روز، «چهار درصد» از مساحت تالاب هورالعظیم را از دست دادیم یعنی تالاب در هفته گذشته حدود ۷۲.۵ درصد آب داشت اما در پایش جدید، مساحت دارای آب هورالعظیم ۶۸.۵ درصد بود که این اتفاق بد است.

به‌گفته او، «در کارگروه سازگاری با کم‌آبی با سازمان آب و برق خوزستان توافق شد که از خردادماه تا پایان شهریورماه، ۲۵۹ میلیون مترمکعب حق‌آبه تالاب داده شود اما این اتفاق رخ نداده است».

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت در ۲۰ روز گذشته متوسط حداکثر آبی که وارد تالاب شد، سه متر مکعب در ثانیه بود در حالی که باید ۲۴ مترمکعب در ثانیه آب وارد تالاب شود و از طرفی نیز گرمای امسال خاص است و روزانه ۳۰ مترمکعب در ثانیه تبخیر آب در تالاب هورالعظیم رخ می‌دهد.

اخیرا چند مقام رسمی دولت ایران، از جمله احمدرضا لاهیجان ‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ایران اعلام کردند که وزارت نفت برای کاهش هزینه استخراج نفت از این منطقه توسط شرکت‌های چینی، مجوز خشک کردن بخشی از تالاب را در سال ۱۳۸۹ از شورای عالی امنیت ملی گرفته بود.

وی گفته بود که هورالعظیم، به پیشنهاد یک شرکت نفتی چینی و با مجوز شورای امنیت ملی ایران خشک شد.

در ماه‌های گذشته بحران کم‌آبی در خوزستان به اعتراضات گسترده مردمی در این استان و دیگر استان‌ها منجر شد که توسط نهادهای امنیتی و نظامی به شدت سرکوب شد.

 

۱ شهریور : نرخ تورم سالانه مرداد ماه در ایران به بالای ۴۵ درصد رسید

بنابر اعلام مرکز آمار ایران نرخ تورم سالانه مرداد ماه در این کشور به ۴۵/۲ درصد رسیده است که نسبت به تیر ماه امسال یک درصد افزایش یافته است.

این رقم برای خانوارهای شهری ۴۴/۵ درصد و برای خانوارهای روستایی۴۸/۷ درصد اعلام شده است.

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین قیمت‌ها در دوازده ماه منتهی به ماه مورد نظر (مرداد) است.

تازه‌ترین نرخ تورم در حالی اعلام شده که طی ۱۳ ماه اخیر، بر اساس داده‌های رسمی، نرخ تورم سالانه در ایران بطور ثابت در حال افزایش بوده است.

در مرداد ماه ۱۳۹۹ نرخ تورم سالانه ۲۵/۸ درصد بود که حالا به بالای ۴۵ درصد رسیده است.

بیشترین تغییر قیمت‌ها در یکساله منتهی به مرداد ماه امسال مربوط به روغن و چربی‌ها بوده که نزدیک به ۸۶ درصد گرانتر شده است.

بر اساس آنچه مرکز آمار ایران اعلام کرده قیمت اقلامی نظیر شیر، شکر، حمل و نقل و مبلمان طی این مدت بیش از ۶۰ درصد بالاتر رفته است.

وزیر اقتصاد ایران 'افزایش هزینه‌ها' را علت عمده تورم دانست

بانک مرکزی ایران برای اولین بار در تاریخ خود 'هدف تورمی' اعلام کرد

نرخ تورم سالانه خانوارهای ایرانی در خرداد ماه به ۴۳ درصد رسید

نرخ تورم سالانه در ایران. درصد.  .

در گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات بیشترین افزایش قیمت در مرداد ماه نسبت به ماه قبل (تیر ماه) مربوط به گروه سبزیجات (هویج فرنگی، کاهو و قارچ)، گروه لبنیات و تخم مرغ (تخم مرغ، انواع ماست و شیر) و گروه نان و غلات است.

در گروه عمده کالاهای غیرخوراکی و خدمات، گروه هتل و رستوران، گروه حمل و نقل (روغن موتور و انواع خودروی سواری) و گروه پوشاک و کفش بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.

بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در خرداد ماه ۱۴۰۰ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از از ۴۴/۶ درصد برای دهک ششم تا ۵۰ درصد برای دهک دهم متغیر بوده است.

بالاترین نرخ تورم در ایران بعد از انقلاب این کشور به سال ۱۳۷۴ و در زمان ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی برمی‌گردد که نرخ تورم ۴۹/۴ درصد بود.

افزایش تورم در حالی در ایران ادامه دارد که سال پیش (۱۳۹۹) بانک مرکزی ایران هدف تورمی امسال را ۲۲ درصد (با ۲ واحد نوسان مثبت و منفی) تعیین کرده بود.

شیوع کرونا و تحریمهای آمریکا روزهای سختی را با اقتصاد ایران همراه کرده است؛ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران در جریان مناظره‌های انتخاباتی گفته بود"تورم را ابتدا به نیم و بعد تک رقمی" خواهد کرد.

دولت حسن روحانی در سال‌های اول به لطف گشایش‌های اقتصادی پس از برجام توانسته بود برای مدتی نرخ تورم را کاهش دهد که بعدا با شدت یافتن تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی با جهش همراه شد.

 

۳۱ مرداد : گزارش رسمی «خط فقر»، از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

 

خط فقر در سال ۹۹، برای خانوارهای سه نفره، ۲‌میلیون و ۷۵۸ هزار تومان و برای خانواده‌های چهارنفره مبلغ ۳میلیون و ۳۸۵ هزار تومان برآورد شده است. نخستین گزارش رسمی «خط فقر» در ایران، از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شد، تا یک نمای نزدیک از سطح فقر ارائه شود. منظور از خط فقر، حداقل هزینه‌های ماهانه افراد در سراسر کشور برای تامین نیازهای ضروری است.

بررسی داده‌ها نشان می‌دهد خط فقر سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن، رشدی ۳۸درصدی داشته که مهم‌ترین عامل افزایش خط فقر در سال ۹۹ تورم بالا در دو بخش خوراکی‌ها و مسکن بوده است. همچنین بر اساس داده‌های هزینه و درآمد، در سال ۹۸ یک‌سوم خانوارهای ایرانی در زیر خط فقر قرار داشته‌اند؛ موضوعی که به آن «نرخ فقر» گفته می‌شود. این گزارش درباره نرخ فقر سال ۹۹ آماری را منتشر نکرده؛ اما می‌توان پیش‌بینی کرد این نرخ در سال گذشته نیز افزایش یافته است.

 

برای نخستین بار به شکل رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی با عنوان «پایش فقر»، خط فقر رسمی کشور را منتشر کرد.

به گزارش دنیای اقتصاد؛ گزارش پایش فقر در سال ۹۹ نشان می‌دهد که خط فقر سرانه به‌طور متوسط با ۳۸ درصد رشد نسبت به سال قبل از آن، به یک میلیون و ۲۵۴ هزار تومان رسیده است. در همین باره با ضرب خط فقر سرانه در بعد خانوار می‌توان به خط فقر در خانواده‌های سه یا چهارنفره نیز دست یافت.

به‌این‌ترتیب درآمد خانوار برای یک خانواده سه‌نفره ۲ میلیون و ۷۵۸ هزار تومان و برای خانواده چهارنفره، ۳ میلیون و۳۸۵ هزار تومان برآورد شده است. براساس این گزارش، تورم و رکود اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و کرونا، باعث سخت‌تر شدن معیشت مردم شده است و دهک‌های کم‌درآمد بیشترین فشار را تحمل می‌کنند.

براساس این گزارش، نرخ فقر در سال ۱۳۹۸ حدود ۳۲ درصد محاسبه شد که این وضعیت در سال ۹۹ بدتر از قبل بوده است. همچنین تعداد افرادی که درآمدی کمتر از خط فقر در سال ۹۸ داشته‌اند، به بیش از ۲۶ میلیون رسیده است.

براساس داده‌های شاپرک، سهم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها از کل هزینه‌ها در سال ۱۳۹۹ به ۴/ ۲۳ درصد رسیده که نسبت به سال ۱۳۹۸ که ۱/ ۲۲ درصد بوده، افزایش داشته است که این امر نیز از کاهش رفاه خانوارها در سال ۹۹ حکایت دارد.

در این میان، به دلیل بالا بودن تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و همچنین کالاهای بادوام انتظار می‌رود رفاه خانوارهای کم‌درآمدتر به میزان بیشتری کاهش پیدا کرده باشد.

ازآنجایی که متوسط کشوری تعداد هر خانوار در سال ۱۳۹۸، ۲۴/ ۳ بوده، با ضرب خط فقر سرانه در بعد خانوار می‌توان به خط فقر در خانواده‌های سه یا چهارنفره نیز دست یافت.

نکته اصلی در این زمینه این است که برای به دست آوردن خط فقر برای خانوارهای سه یا چهارنفره نمی‌توان خط فقر را در ۳ یا ۴ ضرب کرد. برای هر کدام از خانواده‌ها با تعداد مشخص، بعد به‌خصوصی در نظر گرفته می‌شود و خط فقر سرانه در این بعد ضرب شده و خط فقر خانوار به دست می‌آید.

محاسبات نشان می‌دهد که بعد خانوار سه و چهارنفره، به ترتیب ۲/ ۲ و ۷/ ۲ است. به‌این‌ترتیب خط فقر در سال ۱۳۹۹ برای خانوار سه‌نفره، ۲ میلیون و ۷۵۸ هزار تومان و برای خانواده چهار نفره، ۳ میلیون و۳۸۵هزار تومان برآورد شده است.

  مسیر صعودی نرخ فقر

گزارش حاضر، میزان نرخ فقر در سال ۹۹ را محاسبه نکرده، اما وضعیت این نرخ را بدتر از سال ۹۸ پیش‌بینی کرده است.

نرخ فقر، درصد خانوارهایی را که زیر خط فقر قرار دارند، نشان می‌دهد.

دلیل ذکر نشدن نرخ فقر در سال ۹۹ در این گزارش، در دسترس نبودن داده‌های هزینه و درآمد در سال ۹۹ عنوان شده است. اما براساس این گزارش، نرخ فقر در سال ۱۳۹۸ حدود ۳۲ درصد محاسبه شده است. این عدد به این معناست که در سال ۹۸ تعداد افرادی که کمتر از میزان خط فقر درآمد داشته‌اند، حدود یک‌سوم جمعیت را تشکیل داده‌اند و این یعنی از هر سه نفر، یک نفر زیر خط فقر، درآمد داشته است.

نرخ تورم بالا به خصوص از سال ۱۳۹۷، رکود اقتصادی و کاهش پیوسته درآمد ملی سرانه باعث شده است تا خانوارهای ایرانی به‌طور مکرر طی ۱۰ سال گذشته با کاهش رفاه مواجه بوده و در نهایت در سال ۱۳۹۸، حدود ۵/ ۲۶ میلیون نفر در زیر خط فقر قرار داشته باشند. به نظر می‌رسد، این رقم در سال ۱۳۹۹ حتی بالاتر از سال ۱۳۹۸ نیز قرار گرفته باشد.

  کاهش رفاه خانوار

سهم غذا و خوراکی از کل هزینه‌های خانوار را می‌توان به‌عنوان شاخصی برای میزان فقر در یک منطقه و کشور در نظر گرفت. شواهد نشان می‌دهد که افراد فقیر و آسیب‌پذیر سهم بیشتری از درآمد خود را برای تامین غذا به‌عنوان اساسی‌ترین نیاز خرج می‌کنند.

بنابراین، به منظور مقایسه میزان فقر در سطح منطقه‌ها می‌توان از شاخص نسبت هزینه گروه خوراک به کل هزینه‌ها استفاده کرد. هرچه سهم گروه خوراک و آشامیدنی از کل هزینه‌ها در منطقه‌ای بیشتر باشد، می‌توان فرض کرد که آن منطقه از سطح رفاهی پایین‌تری برخوردار است.

طی سال‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ تفاوت بین سهم خوراک خانوارهای فقیر و غیرفقیر به ۴ درصد رسیده است. بر همین اساس استان سیستان‌وبلوچستان از نظر میزان فقر نسبت به بقیه استان‌ها وضعیت بغرنج‌تری دارد. این در حالی است که تهران بهترین وضعیت را در زمینه میزان فقر دارد.

در همین زمینه، محروم‌ترین شهرستان‌ها نیز گزارش شده‌اند. در بین ۲۰ شهرستان محروم ایران، ۱۱ شهرستان در استان سیستان‌وبلوچستان قرار دارند. همچنین سه شهرستان استان کرمان در جرگه ۲۰ شهرستان محروم قرار گرفته‌اند.

  نسبت هزینه‌های خوراک به کل هزینه‌ها

داده‌های سال ۹۸ نشان می‌دهد که رابطه بین گروه‌های درآمدی مختلف و سهم خوراک کاملا مشخص‌کننده معنادار بودن سهم خوراک در وضعیت فقر است.

تحلیل اطلاعات حاصل از این محاسبات نشان می‌دهد که دهک اول هزینه‌ای در مقایسه با دهک دهم، درصد بیشتری از هزینه‌های خود را صرف تامین اقلام خوراکی و آشامیدنی کرده و با بالا رفتن دهک درآمدی سهم خوراک نیز کاهش یافته است.

بر این اساس، در سال ۹۸ دهک اول حدود ۳۳ درصد هزینه‌های خود را به تامین اقلام خوراکی و آشامیدنی اختصاص می‌دهد؛، این در حالی است که دهک دهم تنها ۲۶ درصد هزینه‌های خود را صرف اقلام خوراکی و آشامیدنی کرده است.

شواهد بین استانی نیز مشخص‌کننده و تایید کننده وضعیت فقر در کشور است. به‌عنوان نمونه، دهک اول درآمدی در استان سیستان‌وبلوچستان با ۶/ ۵۰ درصد، بیشترین نسبت هزینه‌های خوراکی به کل هزینه‌ها را دارد. در مقابل دهک اول درآمدی در استان گیلان با ۹/ ۲۵ درصد، کمترین نسبت هزینه‌های خوراکی به کل هزینه‌ها را بین دهک‌های اول درآمدی در استان‌های مختلف به خود اختصاص داده است.

  آسیب تورم به ندارها

در حالی که تورم نقطه به نقطه کل کشور در اسفندماه سال گذشته ۷/ ۴۸ درصد بوده، تورم خوراکی‌ها و کالاهای با دوام با سرعت بیشتری ادامه داشته است.

تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در اسفندماه سال ۹۹، حدود ۶۷ درصد و تورم نقطه به نقطه کالاهای بادوام در این زمان، ۸/ ۸۳ بوده است.

بالا بودن تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و همچنین کالاهای بادوام از دو جهت سبب می‌شود که فقرا نسبت به سایرین کاهش رفاه بیشتری را متحمل شوند: نخست آنکه هزینه خوراک سهم بیشتری از هزینه‌های فقرا را تشکیل می‌دهد؛ دوم آنکه تورم بالای کالای بادوام، اگرچه باعث افزایش ارزش دارایی گروه‌های بالای درآمدی می‌شود، همزمان به‌عنوان مانعی برای افزایش دارایی فقرا عمل می‌کند.

براساس داده‌های موجود، سهم درآمدهای حاصل از دستمزد در دهک‌های پایین درآمدی و سهم درآمد حاصل از دارایی در گروه‌های بالای درآمدی بیشتر بوده است. این مطلب نشان می‌دهد که در اثر افزایش تورم برای گروه کالایی بادوام صاحبان دارایی که عموما در دهک‌های بالا قرار دارند، به نوعی از این تورم مصون می‌شوند.

آمار اشتغال در سال ۹۹ حاکی از آن است که کرونا بیش از ۵/ ۱ میلیون شغل در فصل بهار را از بین برد.

همچنین نگاهی به داده‌های اشتغال نشان می‌دهد که در حدود ۱۰۰ درصد از مشاغل ازدست رفته در سال ۱۳۹۹ مشاغل غیررسمی بودند که دهک‌های پایین درآمدی در آن اشتغال دارند.

همچنین از حدود ۵/ ۱ میلیون شغلی که در بهار ۱۳۹۹ ازدست رفته، بیش از ۶۰۰ هزار شغل برای افراد دارای اشتغال ناقص بوده است.

بررسی متغیرهای جریان بازار کار نیز نشان می‌دهد که درصد بیشتری از مشاغل غیررسمی نسبت به رسمی در سال ۱۳۹۹ بیکار شده یا به‌طور کلی به جمعیت غیر فعال تبدیل شده‌اند.

ازآنجا که سه دهک پایینی به‌طور متوسط شامل ۵۱ درصد شاغلان بخش غیررسمی و سه دهک بالایی به‌طور متوسط شامل ۲۲ درصد شاغلان بخش غیررسمی در سال ۹۸ بوده‌اند، در نتیجه حمایت‌های کرونایی از شاغلان رسمی، پوشش کمتری در دهک‌های پایین درآمدی دارد.

در این میان، از بین سیاست‌های حمایتی کرونایی به اجرا گذاشته‌شده، به نظر می‌رسد که وام یک میلیون تومانی کرونا سیاست موثری بوده و توانسته رشد هزینه مصرفی خانوار را پس از ۱۴ ماه رشد منفی، مثبت کند.

در کنار اثر مثبت سیاست حمایتی کرونا از خانوار (وام یک میلیون تومانی) بر معیشت خانوار و گروه‌های پایین درآمدی، سیاست حمایتی از نیروی کار، تنها نیروی کار رسمی و دهک‌های بالاتر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

  مشاغل آسیب‌دیده

شیوع ویروس کرونا سبب شد بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی با کاهش فروش مواجه شوند.

تحلیل اطلاعات تراکنش‌های فروش نشان می‌دهد که طی ۱۰ ماه سال ۱۳۹۹ به ترتیب فعالیت‌های «حمل ونقل هوایی» با افت ۹۰ درصدی در ارزش حقیقی تراکنش، «تولید فیلم و انتشار موسیقی (سینما)» با افت ۷۹ درصدی، «خدمات آژانس‌های مسافرتی» با افت ۵/ ۶۷درصدی، خدمات «ورزشی، تفریحی و فرهنگی» با افت ۴/ ۳۸ درصدی و «فعالیت‌های حقوقی و حسابداری» با افت ۶/ ۳۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، در گروه پنج رشته فعالیت با بیشترین آسیب وارده قرار می‌گیرند و این فعالیت‌ها باید در اولویت حمایت دولت قرار گیرند.

  مسیر نزولی درآمد سرانه

در این گزارش به درآمد سرانه ایرانی‌ها در دهه ۹۰ نیز اشاره شده است. منظور از درآمد سرانه، میزان تولید ناخالص داخلی تقسیم بر جمعیت کشور است. بر این اساس، رشد اندک اقتصاد ایران طی دهه ۱۳۹۰ و افزایش جمعیت باعث شده تا درآمد سرانه طی این دهه روند نزولی داشته باشد.

درآمد سرانه به‌عنوان بخشی از تولید ناخالص داخلی که بیشتر مشخص‌کننده سهم مردم از تولید ناخالص داخلی است، از سال ۱۳۹۰ روندی کاهشی داشته،  به‌طوری‌که خانوارهای ایرانی در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۰ حدود ۳۴ درصد یعنی یک‌سوم درآمد سرانه خود را از دست داده‌اند؛ در نتیجه وجود اثرات منفی رفاهی ناشی از این کاهش امری بدیهی به نظر می‌رسد؛ پس می‌توان گفت که ایرانیان طی دهه ۱۳۹۰ به‌طور پیوسته با کاهش رفاه مواجه بوده‌اند.

 

۲۹ مرداد : رشد ۵/۱۰ درصدی «ازدواج» دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله/ ثبت ۷۲۵ «طلاق» برای دختران این رده سنی 

مطابق با آمار منتشره مرکز آمار ایران، در سال گذشته ۳۱ هزار و ۳۷۹ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله ازدواج کرده‌اند و درحالی این آمار در قیاس با آمار سال ۹۸ بیانگر رشد ۱۰.۵ درصدی ازدواج دختران در این رده سنی است که آمار منتشره تنها معطوف به ازدواج‌های ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشور است.

 

به گزارش ایسنا، مطابق با آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران ۲۰ پسر کمتر از ۱۵ سال و یک دختر کمتر از ۱۰ سال طی سال ۹۹ ازدواج کرده‌اند.

در سال ۹۸ نیز ازدواج ۲۲ پسر کمتر از ۱۵ سال و دو دختر کمتر از ۱۰ سال به ثبت رسیده بود و بنابراین آمار یاد شده در سال ۹۹ تغییر چشم گیری نسبت به سال پیش خود نداشته است.

مطابق با جداول منتشره مرکز آمار ایران، مجموع آمار ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ سال در بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال ۹۹ نشان از ازدواج ۳۱ هزار و ۳۷۹ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله در سال ۹۹ دارد که این آمار در قیاس با آمار به ثبت رسیده ازدواج دختران در همین بازه سنی طی سال ۹۸ (تعداد ۲۸ هزار و ۳۷۳ رویداد)، ۱۰.۵ درصد افزایش داشته است.

در واقع نسبت ازدواج‌های ثبت شده کودکان زیر ۱۵ سال در سال ۹۹ به تعداد کل ازدواج‌های ثبت شده در همین سال (۵۵۶ هزار و ۷۳۱ رویداد) حدود پنج درصد است و این به آن معناست که حدود پنج درصد از کل ازدواج های ثبت شده در سال ۹۹ مربوط به ازدواج کودکان زیر ۱۵ سال است.

همچنین مجموع آمارهای فصلی سال ۹۹ بیانگر ازدواج ۱۵۴ هزار و ۲۴۲ دختر ۱۵ تا ۱۹ ساله با رشد حدود شش درصد نسبت به سال ۹۸ و ازدواج ۲۱ هزار و ۲۷۸ پسر ۱۵ تا ۱۹ ساله با رشد ۱۲ درصدی نسبت به سال ۹۸ است.

مطابق با آمار یاد شده، گرچه هیچ رویداد طلاقی برای پسران کمتر از ۱۵ سال و دختران کمتر از ۱۰ سال (سن هنگام طلاق) در سال ۹۸ و ۹۹ به ثبت نرسیده است اما ۷۲۵ رویداد طلاق برای دختران ۱۰ تا ۱۴ سال در سال ۹۹ به ثبت رسیده است. 

در این میان طی سال ۹۹، تعداد ۱۳ هزار و ۹۹۱ رویداد طلاق برای دختران ۱۵ تا ۱۹ سال و ۶۸۶ طلاق برای پسران ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز به ثبت رسیده است که در قیاس با ۱۴ هزار و ۶۷۲ رویداد طلاق برای دختران در رده سنی یاد شده و ۷۵۰ رویداد طلاق برای پسران ۱۵ تا ۱۹ سال در سال ۹۸ مقداری کاهش داشته است.

همچنین طی سال ۹۹ تعداد ۱۳۴۶ نوزاد از مادران کمتر از ۱۵ سال و پنج نوزاد از پدران کمتر از ۱۵ سال متولد شده‌اند. این آمار نسبت به سال ۹۸ کاهش داشته است چراکه در سال ۹۸ تعداد ۱۳۹۱ نوزاد از مادران زیر ۱۵ سال و ۱۱ نوزاد از پدران کمتر از ۱۵ سال متولد شده بودند.

۶۶ هزار و ۸۸۶ ولادت نیز برای مادران ۱۵ تا ۱۹ سال و ۲۸۸۸ ولادت برای پدران ۱۵ تا ۱۹ سال نیز طی سال ۹۹ به ثبت رسیده است. همین آمار در سال ۹۸ برای مادران ۷۳ هزار و ۶۱۰ ولادت و برای پدران ۳۲۹۰ ولادت جاری ثبت شده، بوده است.

به گزارش ایسنا، موارد یاد شده مطابق با مجموع آمار فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان ۹۹ مرکز آمار ایران استخراج شده و این در حالی است که هنوز آمار سالیانه (سال ۹۹) منتشر نشده و امکان اختلاف در مجموع آمار های فصلی با آمار سالیانه به دلیل اختلاف در تاریخ گزارش‌گیری و بعضا افزایش آماری که اکنون منتشر شده است، وجود دارد.