دستاورد‌ها و درس‌های اعتصاب کارگران پتروشیمی ماهشهر

بهروز نظری

اعتصاب ۱۱ روزه کارگران پتروشیمی ماهشهر بدنبال عقب نشینی نمایندگان دولت و کارفرمایان و پذیرش بخشی از خواسته‌های کارگران پایان یافت. کارگران اعتصابی با وجود تهدیدات مکرر کارفرما و پرسنل حراست مجتمع، یکپارچه و متحد بر خواست‌های خود پافشاری کرده و با تجمعات و اعتراضات خود کارفرما و نماینده مجلس را به پای میز مذاکره کشاندند.  ظریفکار، مدیر عامل مجتمع پتروشیمی، و خلیل حیات مقدم، نماینده مجلس اسلامی در ماهشهر، در ابتدا تلاش کردند تا به هر ترتیبی شده کارگران را به خاتمه اعتصاب ترغیب کنند. اما بدنبال مقاومت و پافشاری کارگران مدیریت پتروشیمی وادار شد تا با نمایندگان کارگران بر سر میز مذاکره بنشیند‌. در مذاکره ای‌ که با شرکت ۲۵ نماینده منتخب کارگران از یکطرف و خلیل حیات مقدم،  رئیس  اداره کار و نمایندگان کارفرما از طرف دیگر، صورت گرفت، کارگران به بخشی از خواست های خود دست یافته و به اعتصاب خود پایان دادند. اصلاح حقوق ازجمله افزایش حق بدی آب وهوا، استفاده از امکانات رفاهی همانند پرسنل رسمی، ازجمله استفاده از مجموعه ورزشی،خدمات پروازی هواپیما، خدمات فرهنگی وسایرموارد، استفاده از سرویس های شرکت در زمینه حمل و نقل، استفاده یکسان از رستوران مجتمع بین تمام پرسنل، رفع تبعیض هنگام ورود وخروج بین کارگران پیمانکار و رسمی، تعهد به عدم اخراج کارگران اعتصابی ومحاسبه پرداخت ایام اعتصاب، اعزام نمایندگان کارگران به هزینه شرکت به تهران جهت پیگیری خواسته خود مبنی بر انجام قراردادهای جمعی ومستقیم با کارفرما  محورهای اصلی این توافقات اعلام شده است.

بر اساس گزارشات منتشره مدیریت پتروشیمی از کارگران ٣ ماه مهلت گرفت تا در طول این مدت کلیه مراحل اجرای مصوبه برچیده شدن شرکتهای پیمانکاری و طی مراحل اداری آن را در پتروشیمی بندرامام و وزارت نفت را به انجام برساند. همچنین مدیر عامل پتروشیمی متعهد شد تا زمان اجرای مصوبه برچیده شدن شرکتهای پیمانکاری, مسئله  پرداخت مستقیم بیمه و مالیات کارگران از سوی پتروشیمی به این شرکت ها ابلاغ شود و پس از پرداخت مستقیم آن توسط پتروشیمی مبالغ آن از صورت وضعیت پیمانکار کسر شود تا هیچگونه تقلبی از این لحاظ توسط شرکتهای پیمانکاری انجام نگیرد. ظریفکار و حیات مقدم قول دادند که شرکتهای پیمانکار در قبال ایام اعتصاب کارگران به هیچ وجه حق ندارند به هیچیک از کارگران فشاری وارد کنند و حق اخراج هیچ کارگری را ندارند؛ و باید حقوق تمام روزهای ایام اعتصاب را به شکل تمام و کمال و بدون هیچگونه کم و کسری به کارگران پرداخت کنند.

اعتصاب ۱۱ روزه کارگران مجتمع پتروشیمی ماهشهر بدون تردید یکی از درخشان ترین  و تحسین برانگیز‌ترین حرکات کارگری اخیر است و کارگران سراسر ایران میتوانند و باید از تجارب و دستاوردهای آنان الهام بگیرند و بیاموزند.

 اولا، اعتصاب کارگران ماهشهر نشان داد که کارگران میتوانند با اتحاد، پیگیری و پافشاری بر خواسته‌هایشان کارفرمایان و دولت را به عقب نشینی وادار کنند.

 ثانیا، این حرکت نشان داد که اقدام متحد و مقاومت تا چه اندازه در تقویت همبستگی‌ کارگری موثر است. حضور خانواده‌های کارگران در اعتراضات و تجمع آنان و حمایت شجاعانه تشکل‌های کارگری همچون سندیکای شرکت واحد، فلزکاران مکانیک و کمیته پیگیری تشکل‌های کارگری، از ظرفیت و اهمیت این همبستگی‌ و در عین حال از سراسری بودن خواست‌های کارگران مجتمع پتروشیمی ماهشهر خبر میدهند. خواست‌های کارگران پتروشیمی ماهشهر خواست همه کارگران ایران است، و مبارزه آنها مبارزه همه کارگران.

 ثالثا، مهمترین دستاورد این اعتصاب انتخاب ۲۵ نماینده از سوی کارگران برای مذاکره با نمایندگان کارفرما و دولت است. "گروه کاری" که متشکل از ۵ نماینده از هر پنج مجتمع متمرکز در شرکت پتروشیمی امام شکل گرفته و قرار است کارگران مجتمع را در مذاکره با نمایندگان دولت و کارفرما در محل و تهران نمایندگی کند، میتواند حرکتی در راستای ایجاد یک تشکل کارگری و تداوم یک مبارزه سازمان یافته برای کسب تمامی خواسته‌های کارگران باشد. نباید فراموش کرد که درخشان‌ترین و موفقترین حرکات کارگری در سال‌های اخیر آندسته از اعتراضات و اعتصاباتی بوده اند که توانسته اند گامی‌ فراتر رفته و تشکل مستقل خود را سازمان دهند. تجربه سندیکای کارگران کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه از این جهت گویا است.

اهمیت این نکته روشنتر خواهد شد اگر فراموش نکنیم که پیروزی کارگران مجتمع پتروشیمی در این مرحله، و دستاورد‌های تا به حال آنان قطعی‌ نیست و در معرض خطر قرار دارد. حقیقت این است که مهمترین خواسته کارگران اعتصابی، یعنی‌ برچیدن کامل شرکت‌های پیمانی، هنوز متحقق نشده، و همانطور که همه کارگران میدانند، و همانگونه که تجربه به ما نشان میدهد، به تضمین‌ها و وعده‌های نمایندگان دولت و سرمایه در ایران اصلا نمیتوان اعتماد کرد. تجربه کارگران بخش‌های دیگر و از جمله کارگران مخابرات راه دور شیراز نشان داده اند که وعده‌های کارفرمایان و نمایندگان رژیم از جمله نمایندگان مجلس، وزیران مربوطه و احمدی‌نژاد تا چه اندازه فریبکارانه است. بحران مزمن اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی، و  حذف یارانه‌ها و سیاست‌های ریاضت اقتصادی دستگاه ولایی دست به دست هم داده و  بیش از بیش معیشت و حق کار و حق نان کارگران ایران را مورد حمله قرار داده اند. در این میان حذف یارانه‌ها و بویژه حذف یارانه‌های حامل انرژی، صنایع و واحد‌های تولیدی بسیاری را نابود و یا زمینگیر کرده، و واحد‌های بسیاری را تحت فشار قرار داده است. یکی‌ از عواقب اصلی‌ حذف یارانه‌های حامل انرژی افزایش هزینه تولید است و در چنین شرایطی دولت و سرمایه برای پایین نگاه داشتن قیمت کالا‌های تولیدی به تشدید استثمار کارگران دست زده اند. حذف مزایا، عدم پرداخت به موقع حقوق کارگران و تحمیل قرداد‌های موقت و حذف هرگونه ایمنی کار، اکنون از مهمترین مشخصات اصلی‌ بازار کار در ایران اسلامی است. دقیقا به همین خاطر است که با وجود مصوبه دولت مبنی بر برچیدن شرکت‌های پیمانی، دولت و کارفرمایان نه قصد دارند و نه اجازه خواهند داد که کارگران درصد شدت استثمار در واحد‌های تولیدی را  تعیین کنند. در چنین شرایطی تنها مبارزه متشکل، مداوم و متحد کارگران میتواند این دستگاه جهنمی، فریبکار و ضدّ انسانی را به عقب نشینی وادار کند. دستاوردهای اعتصاب تحسین برانگیز کارگران مجتمع پتروشیمی ماهشهر میتواند و باید سکویی باشد برای پیشروی بیشتر، برای تقویت همبستگی‌ کارگران ایران، و برای محکمتر کردن سنگر مبارزه از طریق ایجاد تشکل‌های کارگری.

۳ اردیبهشت ۱۳۹۰ / ۲۳ آوریل ۲۰۱۱