تجربه ای از مبارزه اتحادیه ای کارگران در چین

یوسف آبخون

این تجربه از آن جهت اهمیت دارد که نمونه ای از سازماندهی اتحادیه ای را توسط کارگران جوانی که تجربه این سازماندهی را نداشتند ارائه می کند.  حقیقت غیرقابل انکار و مهم این است که این تجربه در شرائط ممنوعیت سازماندهی آزاد اتحادیه های کارگری و کارشکنی های اتحادیه های رسمی و وابسته به دولت به پیش رفته است. از این نظر، این تجربه درس هایی برای کارگران جوان و مبارز ما در بر دارد.  روشن است که الگوبرداری از این تجربه نادرست است. این تجربه از گزارشی از نشریه لیبرنوت ( یاداشت های کارگری) تهیه شده است.

اعتصاب کارگان اتومبیل سازی در چین و دستاورد های آن.

همین که کارگران اتومبیل سازی هوندا درجنوب چین ابزارهای کارشان را برزمین گذاشتند، رسانه های بین المللی سرمایه داری در جهان از قدرت رشد یابنده کارگران چینی احساس خطر کردند. در همان حال اخبار خودکشی ها در یکی از بزرگ ترین شرکت های بین المللی تولید کامپیوتر و آی- پد در چین، ماهیت غیرانسانی تولید توده ای با دستمزد های ناچیز برای انحصارات چندملیتی با نام های شناخته شده جهانی مثل آپل، نوکیا و اچ- پی در چین را برملا ساخت.

کارگران در برابر کارفرمایان و دولت

در ماه مه گذشته، دو هزار نفر از کارگران کارخانه هوندا در ناحیه" نان های" در شهر" فوشان" دست به اعنصاب زدند. علت حرکت، مساله افزایش حداقل دست مزدها توسط حکومت محلی در اول ماه مه از 123 دلار به 147 دلار در ماه بود. این افزایش در برابر افزایش سریع هزینه های زندگی صورت می گرفت. اما کارگران در انتظار افزایشی برابر افزایش هزینه های زندگی بودند.

مدیریت کارخانه 24 دلار به حقوق پایه ماهانه این کارخانه افزود ولی در برابر کمک هزینه های کارکران( برای غذا، مسکن و غیره") را از 48 دلار به 29 دلار کاهش داد. در نتیجه دریافتی خالص کارگران تنها 5 دلار در ماه افزایش می یافت.

دلتای رودخانه" پرل" در جنوب چین- در جوار "هنگ کنگ" ، "شن زن "، و "گوانگ جو" - بزرگ ترین مرکز تولیدی در جهان است. حدود 25 میلیون کارگر صنعتی، که بیش تر آن ها  کارگران مهاجر از مناطق روستایی چین هستند، در این منطقه کار می کنند. آن ها انبوهی از کالاهای مصرفی با نام های شناخته شده جهانی، از عروسک گرفته تا مبلمان و وسائل الکتریکی ولباس تولید می کنند. این دلتا یکی از بزرگ ترین مراکز تولید اتومبیل تویوتا، هوندا،  فولکس واگن  و اتومبیل الکتریکی چین در" شن زن" است.

کارخانه های تولیدی در حال افزایش اند. بیش تر آن ها برای بازار های چین تولید می کنند، ولی هوندا وتویوتا در حال صدور قطعاتی مثل موتور ماشین به غرب هستند.

 این کارخانه ها هم از لحاظ تکنولوژی وهم از لحاظ سازماندهی پیش رفته اند. ژاپنی ها سیستم معروف تولید کم هزینه و در لحظه آخر و مدیریت پرفشار و با تقسیم کارگران در خط تولید را به چین آورده اند. شرائط کار در کارخانه و خظ تولید با کارخانه های مدرن در سطح جهانی قابل مقایسه اند ولی با استانداردهای چینی مطابقت داده شده اند. 

کارگران این منطقه در مقایسه  با دیگر کارگران حقوق بالایی دارند. حقوق ماهانه حدود 400 دلار است. در هر سال از یک تا شش برابر حقوق ماهانه، مزایا پرداخت می شود.  سهم سود و بهره وری هم وجود دارد. اضافه کاری در حد قانونی 36 ساعت در هفته و براساس 40 ساعت کار انجام می شود. سن متوسط کارگران در کارخانه تویوتا 24 سال و در کارخانه هوندا 28 سال است.

شرائط کاردر شرکت های تولید خیلی بد نیست. کارخانه ها تمیز و دارای تهویه مطبوع هستند در حالی که  تهویه مطبوع با توجه به آب و هوای گرم منطقه، تجمل محسوب می شود. دست مزد ها در حدود حداقل دست مزد قانونی و دوروبر 112 تا 144دلار در ماه است. اما اضافه کاری ها معمولا بیش تر از حدود قانونی است. گردش تولید بالاست و بسیاری از کارگران به عنوان کارآموز به جای مدارس صنعتی کار می کنند.

................... با ویژگی های  چینی

سیاست دولت این است که کارخانه های با مالکیت خارجی، مخاطره مشارکت با کارخانه های تولید اتومبیل دولتی را بپذیرند. بعضی از کارخانه ها مستقیما با مالکیت ژاپنی و برخی در مالکیت بخش خصوصی چینی و یا سرمایه گذاران مستقر در هنگ کنگ هستند.

نیروی کار در شرکت های اصلی از کارگران محلی "گوانگ دونگ"  هستند. در حالی که شرکت های زیرمجموعه ترجیح می دهند از کارگران مهاجر نواحی روستایی استفاده کنند. کارگران مهاجر فاقد حقوق اجتماعی و سیاسی اند و از بیمه های درمانی، بهداشت وبیکاری برخوردار نیستند.

این تفاوت ها هم چنین در ساختار اتحادیه تاثیر می گذارد. در کارخانه های اصلی، همه موارد تحت کنترل فدراسیون رسمی وسراسری اتحادیه های کارگری چین اداره می شود. ماموران این اتحادیه، با بورکراسی وسیع در آن به عنوان مشاور مدیریت برسر مساله دست مزد ها و شرائط کار با نام برنامه رفاه عمل می کنند ( از قراردادهای دسته جمعی هم خبری نیست). در کارخانه های دیگر اساسا" اتحادیه وجود ندارد و یا مسائل تحت نظارت اداره کارمحلی، مدیرویا مسئول حزب کمونیست حل وفصل می شوند.

به هر حال در صبح روز 17 ماه مه دو نفر ازکارگران در بخش کنترل اهرم توقف سرخ رنگ، که معمولا در شرائط اضطراری به کارمی رود، را می کشند وخط تولید را متوقف می کنند. مدیر ژاپنی کارخانه، در کافه تریا با کارگران صبحت کرده و وعده می دهد تا در یک هفته به خواست کارگران رسیدگی کند. بعد کارگران شیفتت شب به سرکار می آیند. روز بعد مذاکره بین مدیریت، کارگران و اتحادیه کارخانه ( که تا آن زمان برای بسیاری از کارگران ناشناخته بود) همراه با توقف کار، صورت می گیرد.

شرکت پیشنهادهای گوناگونی از افزایش مزایا را به کارگران ارائه می دهد ولی کارگران به افزایش حقوق پایه ای ماهانه خود تاکید می کنند. شرکت دوکارگری را که اهرم توقف کار را کشیده بودند ازکار اخراج می کند. واکنش تند مدیریت باعث تحریک کارگران می شود.

در روز 24 ماه مه، اعتصاب نامحدود شروع می شود و کارخانه اصلی هوندا را هم در"گوانگ جو" و" ووهان" در مرکز چین در برمی گیرد. هر دو کارخانه در روزهای 26 و 27 ماه مه دست به اعتصاب می زنند. همین، باعث جلب توجه رسانه های عمومی داخلی وبین اللملی را وتبدیل آن به مساله ای عمومی درچین می شود. مقام های محلی همراه با مدیریت و مسئولان اتحادیه رسمی موضع تهاجمی گرفته و حدود 100 از اوباش را در یونیفرم اتحادیه ای به جان کارگران می اندازند.

سپس کارگران نامه سرگشاده ای نوشتند که به طورگسترده در نشریات چینی بازتاب پیدا کرد.  در این سند ویژه کارگران مسائل شان در رابطه با عدالت اجتماعی و خواست ها شان را مطرح کردند.  هسته اصلی این سند برافزایش دست مزدی معادل 218 دلار برای همه متمرکز بود، به اضافه افزایش 15 درصدی سالانه و سالمندی.

این خواست ها به معنی تغییری اساسی در سیستم دست مزد در جین بود. دست مزد پایه در چین بسیار پائئن و معمولا حدود نصف هزینه های زندگی است. در نتیجه کارگران ناگزیرند نیمه دیکر هزینه های زندگی را با اضافه کاری و یا مزایایی که مثلا به خاطر "رفتار خوب" و یا تسلیم به شرائط مدیریت پرداخت می شود، جبران کنند.

مهم تر از همه، از جمله در خواست های کارگران "نان هی" انتخاب آزاد و علنی نمایندگان اتحادیه های کارگری بود.

میانجیگری یا قرار دادهای دسته جمعی؟

بالا گرفتن این مساله باعث مداخله مستقیم مسولان شرکت اتومبیل سازی چین، شرکت مادر کارخانه هوندا شد. یکی از نمایندگان مجلس جین مسئولیت مذاکرات را به عهده گرفت. مدیر ژاپنی کارخانه عوض شد و به جای آن مدیر چینی گمارده شد. برای تسهیل کار میانجی گری، یک پرفسور قانون کار از پکن به منطقه اعزام گردید.

در 4 ژوئن، 30 نفز از نمایندگان منتخب کارگران، با این که تنها 5 نفر از آن حق صحبت داشتند، در مذاکراتی طولانی شرکت کردند. شرکت افزایش دست مزد ماهانه از 240 دلار به 336 دلار- ولی بیش تر در رابطه با مزایا- را پیشنهاد نمود. ولی کارگران به افزایش دست مزد پایه- که شامل اضافه کاری نیز میشد- تاکید داشتند.

در نهایت با افزایش در مجموع 80 دلار که شامل دست مزد پایه ودیگر مزایا می شد، موافقت شد. این مقدار البته بسیار پائین تر از 128 دلار درخواستی کارگران بود.

این توافق با وعده های در باره پرداخت های فوق العاده برای آرام کردن کارگران به پایان رسید. مساله پرداخت سالمندی به بهانه پیچیده بودن آن به بعد موکول شد. اما همین افزایش دست مزد همگانی و پرداخت سالمندی، سیستم حاکم بردست مزد های ناچیز در چین را به زیر سئوال برده و محرکی برای مبارزات آتی کارگران خواهد شد. در حالی که هنوز دست مزدها پایین خواهند ماند و اتحادیه هم جانب مدیر را خواهد گرفت.

   گسترش اعتصاب و دخالت اتحادیه های رسمی

با این حال حوادث کارخانه هوندای "نان های" ، موجی از واکنش کارگران در کارخانه های اتومبیل سازی  و الکترونیک را در سراسر دلتای رودخانه "پرل"  براه انداخت. طبق گزارش فدراسیون اتحادیه های کارگری "گوانگ جو"، بیش از 100 اعتصاب به وقوع پیوسته که خبر تنها معدودی از آن ها دررسانه ها انتشار یافته است.

در هشت کارخانه از چهارده کارخانه فوق مدرن تویوتا در منطقه" گوانگ جو" حرکات کارگری صورت گرفته است. این حرکت ها به مناظق دیگر نیز گسترش یافته است. کارگران در چندین کارخانه الکترونیک نزدیک "شانگهای" و کارخانه وسائل یدکی تویوتا در "تیان جین" اعتصاب های دوسه روزه ای به وقوع پیوست.

بیش تر اعتصاب ها در منطقه دلتا همان خواست های منطقه "نان های" را پیش کشیدند. به این ترتیب حرکات کارگری طرحی برای مذاکره برای دست مزد ها را به وجود آورد. کارفرمایان هم تلاش کردند تا درپشت صحنه خود را هماهنگ کنند. 100 نماینده از کارخانه های اتومبیل سازی گرد هم آمدند تا در مورد سقف دست مزد ها مذاکره کنند.

در جریان موج اعتصاب ها هم اتحادیه های کارگری رسمی تلاش کردند تا چهره دیگری از خود نشان بدهند. زمانی که کارگران کارخانه هوندا در21 ژوئن در "نان شا" در منطقه "گوانگ جوو" کار را متوقف کردند، اتحادیه های رسمی در محل، وارد معرکه شدند تا مذاکره بر سر دست مزد ها را به پیش ببرند. در این کارخانه که چند صد کارگر دارد، اتحادیه ای رسمی وجود داشت که اعتماد کارگران را از دست داده بود.

همان طورکه غالبا در چنین مواردی روی می دهد، از مقام های بالای اتحادیه منطقه خواسته شده بود تا در مذاکرات مداخله کنند. ولی اتحادیه های محلی آین پیشنهاد را رد کرده واز مسولان اداره کار محل خواستند تا در این مورد برخورد کنند.

رئیس فدراسیون اتحادیه هاس کارگری رسمی در" گوانگ جو" در بیانیه ای برای رسانه ها گفت وظیفه اتحادیه این است که در کنار کارگران و یا دولت باشد نه آن که به عنوان میانجی کار عمل کنند. هم چنین همین اتحادیه خواست پلیس محلی برای فرستادن نمایندگان کارگری به اداره پلیس برای صحبت در مورد مسائل امنیتی را رد کرده بود ( با توجه به این که در خط اعتصاب هیچ تخلفی صورت نگرفته بود).

این برخورد کاملا غیر معمول اتحادیه رسمی محلی در جانبداری از کارگران نه در کنار مدیریت و یا میانجی، توجه کارگران را به اتحادیه جلب نمود.همین اتحادیه ابتکار برگزاری انتخابات برای برگزیدن 6 نماینده کارگری را برای مذکرات در دست داشت. نتیجه؟ 218 دلار در ماه.

تغییرات در مناسبات کارگری

جنبش اعتصابی نه تنها شرکت های چند ملیتی در چین را ترساند بلکه سیستم کنترل کارگری را هم به چالش کشید. به طور عمومی در کارخانه ها ، ائتلاف ناگفته ای بین سرمایه دارن و مقامات محلی حاکم بود. درگذشته، در کارخانه های دولتی اتحادیه ها نقشی داشتند. و در بیش تر کارخانه های خصوصی اساسا اتحادیه ای وجود نداشت. غالبا هم مقامات محلی تخلفات سرمایه داران بزرگ از قانون کار را پوشش می دادند. سرمایه دارن بزرگی مثل وال مارت، اپل و نایک، که موارد بسیاری از این تخلفات در آن ها گزارش شده است.

اما این مدل کنترل، با توجه رشد سریع وتولید مدرن بالا دیگر کارآیی نداشت. صدها حرکات کارگری در جریان بحران اقتصادی جهانی، که به زندگی میلیون ها کارگر در چین در سال های 2008 و 2009 اثر گذاشته بود، صورت گرفت. بعد از بهبود اوضاع، کارگران به دنبال صدایی برای خود بودند. دست مزد کارگران، از زمانی که سمت گیری سرمایه دارانه از دهه 1990 به این طرف شدت گرفت ، مدام کاهش یافته بود. و حالا حکومت رسما خواهان افزایش دست مزد هاست تا به نیازهای داخلی را پاسخ دهد.

علینت جدید

کارگران از این شرائط که به مبارزه شان جنبه قانونی می دهد، استفاده می کنند. تغییراوضاع در علینیت فزاینده رسانه های نیز مشاهده می شود. به طور نمونه از انتشار اخبار خودکشی در شرکت فوکس کن و اعتصاب هوندا می توان نام برد که سابقه نداشت.

درعین حال، تضاد های در مورد تغییر قانون کار و اتحادیه ها در حزب کمونیست و حکومت نیز انعکاس یافت. مسول حزب در .

"کوانگ جو"، آشکار حمایت خودرا از اتحادیه های محلی در مورد مذاکرات برای دست مزدها و هم جنین خواست های کارگران اعلام نمود. برخی از اتحادیه های محلی و منطقه این هم با این مساله توافق داشتند.

گرچه"  کوانگ جو" به سرمایه داری ترین ایالت در چین شهرت دارد، ولی حکومت محلی آن ابلاغیه ای صادر نمود که در آن انتخابات دمکراتیک اتحادیه های کارخانه، حق مذاکره کارگران برای دست مزدها در سطح کارخانه، ونقش بیش تری برای اتحادیه های دراین مذاکرات را در سطوح محلی ومنطقه ای به رسمیت می شناخت. کارگران می توانسنتد نمایندگان اتحادیه ای خود را برای مذاکره برسر دست مزدها را انتخاب کنند. گرچه، این ابلاغیه مساله حق اعتصاب را مسکوت گذاشته بود. ولی حکومت آشکارا در پی مدل خارجی از همکاری بین اتحادیه ها و انجمن های سرمایه داران و حکومت، مثل مدل آلمان و سنگاپور بود. مدلی از اتحادیه های پایدار و اعتصاب های کم.

البته چنین سیاستی با مخالفت آشکار سرمایه داران در" گوانگ جو" و هم چنین  "هنگ کنگ" و "تایوان" روبرو شد.

دوستان نزدیک آن ها در حکومت محلی به مبارزه علیه این ابلاغیه برخاستند و با هر گونه اصلاحات دمکراتیک در اتحادیه ها وحکومت محلی مخالفت خود را نشان دادند.  قدرت این ائتلاف محلی در جریان اعتصاب در کارخانه هوندای" نان های" مشاهده شد. رییس کنونی اتحادیه کارخانه که حقوقی معادل 41600 دلار در سال دارد  علی رغم مخالفت شدید مسولا ن اتحادیه  محلی، بر سرکار خود باقی ماند.

مبارزه برای حق اتحادیه های مستقل، مبارزه ای دشوار و طولانی درچین است. مسولان در بیش تر ایالت ها موضع تندی در برایر اتحادیه های مستقل دارند. رهبری فدارسیون اتحادیه های کارگری سراسری چین با برداشتن هر قدمی در جهت اتحادیه های مستقل از جانب حکومتی ها و یا شرکت ها مخالفت می کنند.

  فعالیت کارگران جوان مهاجر که تقریبا هیچ تجربه ای درسازماندهی در محیط کار ندارد درس هائی برای جنبش اتحادیه ای  نه تنها در چین بلکه در سراسر جهان صنعتی فراهم می کند.

جمعه ۲۴ دی ۱۳۸۹  برابر با ۱۴ ژانويه ۲۰۱۱