نگاهی به تحولات مصر

 ویلیام انگدال

ترجمه‌ی احمد سیف

اقدام سریع نظامیان مصر در بازداشت محمد مرسی و دیگر رهبران سازمان اخوان‌المسلمین در سوم ژوییه یک عقب‌نشینی جدی برای استراتژی «بهارعربی» واشنگتن است که کوشید تا با استفاده از اسلام سیاسی چین و سرتاسر روسیه و همین‌طور کشورهای از نظر انرژی غنی خاورمیانه را به‌هم بریزد. مرسی به تقاضای وزیر دفاع برای کناره‌گیری و جلوگیری از خون‌ریزی پاسخ منفی داد. او گفت که از «کرامت مشروع» خویش دفاع می کند و از ارتش خواست که اولتیماتوم خود را لغو کند. وقتی آیندگان این دوره از تاریخ را بررسی خواهند کرد ممکن است این نقطه عطفی در پایان امریکا به عنوان تنها ابرقدرت جهانی باشد.

یک سال پس از این که سازمان پنهان‌کار اخوان‌المسلمین قدرت گرفت و نامزد خود محمد مرسی را به عنوان رییس‌جمهور معرفی کرد و پارلمان را درکنترل خویش گرفت ارتش با توجه به حضور میلیون‌ها معترض خیابانی به کوشش مرسی برای تحمیل قانون شریعت و بی‌توجهی به وضعیت اقتصادی درحال سقوط، مداخله کرد. رهبری کودتا با وزیر دفاع و فرمانده‌ی ارتش ژنرال عبدل فاتح السیسی بود. جالب این که تنها یک سال پیش السیسی به عنوان یک ژنرال جوان و به‌شدت مذهبی از سوی مرسی به این مقام رسیده بود. او هم‌چنین درامریکا آموزش دیده و از سوی رهبران واشنگتن و پنتاگون هم مورد احترام بود. این که او اکنون این کودتا را رهبری می‌کند نشان‌دهنده‌ی عمق رد اخوان المسلمین درمصر است. السیسی درشب چهارشنبه سوم ژوییه اعلام کرد که رییس دادگاه عالی به عنوان رییس‌جمهور موقت و تشکیل یک دولت تکنوکرات کشور را تا انجام انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و مجلس اداره خواهد کرد. در کنار او رهبران مسیحی، سکولار و مسلمان هم حضور داشتند. السیسی گفت که همه‌ی کوشش‌های ارتش برای ‌گفت‌وگوی ملی و آشتی ملی ازسوی همه‌ی جناح‌ها حمایت شد ولی رییس‌جمهور مرسی و اخوان المسلمین این کوشش‌ها را رد کردند.

خشم علیه امریکا

احتمالاً عمده ترین وجه بسیج توده‌ای معترضین در هفته های اخیر که سرانجام به تصمیم ارتش برای مداخله و گرفتن کنترل منجر شد خصلت صریح ضدواشنگتنی معترضان خیابانی بود. تظاهرکنندگان پلاکاردهائی علیه اوباما و سفیرامریکا آن پاترسون که به‌شدت پشتیبان اخوان المسلمین است حمل می‌کردند. سفیر امریکا در قاهره، آن پاترسون هدف ویژه‌ی تظاهرکنندگان بود. پاترسون در 18ژوئن 2013 علیه تظاهرات مخالف مرسی سخن گفته بود. او به مصری‌ها گفت «بعضی‌ها می‌گویند که عمل خیابانی نتیجه‌ای بهتر از انتخابات خواهد داشت. صادقانه می‌گویم دولت من و من شدیداً به این ادعا مشکوکیم». دیپلمات امریکایی سپس در مصاحبه‌ای صریح‌تر با الاهرام آنلاین در ماه مه 2013 رسماً از انتقاد از مرسی طفره رفت و گفت «واقعیت این است که آن‌ها در یک انتخابات مشروع شرکت کرده و برنده شده‌اند. البته که همیشه کارکردن با یک دولت تازه چالش‌برانگیز است ولی درسطح نهادهای دولتی ما داریم با همان ارتش و همان دولت کارمی‌کنیم و همان روابط از قدیم ایجاد شده‌مان را حفظ کرده‌ایم». (1)

مداخله‌ی ارتش هم‌چنین برخلاف مداخله‌ی مستقیم اوباما و رییس کل ارتش او ژنرال مارتین دمپسی صورت گرفت. اوباما با مرسی و رییس کل ارتش هم با ژنرال سدکی صبحی تلفنی صحبت کردند و امیدوار بودند که بتوانند بحرانی را که بین رژیم و ارتش و نهضت اعتراضی پیش آمده بود تخفیف بدهند. اکنون اوباما به کسی می‌ماند که معترضان تخم مرغ به صورت‌اش پرتاب کرده باشند.(2)

نکته‌ی مهم دیگر این که پادشاه عربستان عبدالله و رهبران محافظه‌کار امارات متحده‌ی عربی ـ به استثنائ حاکم شدیداً طرفدار اخوان المسلمین درقطر ـ از مداخله‌ی ارتش در مصر استقبال کرده‌اند. خبرگزاری دولتی عربستان سعودی درپیامی از پادشاه عربستان گزارش کرد «به نام مردم عربستان سعودی و از طرف خودم رهبری شما را دراین شرایط بحرانی تاریخ مصر تبریک می‌گویم. دعا می‌کنیم خدا به شما در انجام وظایفی که به گردن گرفته‌اید و برای رسیدن ملت برادرمان مصر به آن چه که آرزوی آن‌هاست، کمک کند». (3)

یک بلاگ خبری در اسراییل که به ارتش و مقامات امنیتی اسرائیل نزدیک است می‌گوید که ارتش مصر با حمایت ضمنی عربستان سعودی و دیگر رهبران محافظه‌کار کشورهای حاشیه‌ی خلیج [فارس] مداخله کرده است. براساس این گزارش‌ها اگر دولت اوباما کمک سالانه‌ی 1.3 میلیارددلاری به ارتش مصر را قطع کند، عربستان سعودی و امارت متحده‌ی عربی کمبود بودجه را جبران خواهند کرد. هم‌چنین گزارش شده است که عربستان سعودی، امارات متحده، و دیگر کشورهای منطقه مثل بحرین و کویت «بلافاصله تزریق منابع مالی هنگفت در اقتصاد مصر را در پیش خواهند گرفت. توده‌های مصری خواهند دید در اقتصادی که به‌طور مؤثری مدیریت شود، آن‌ها از حداقل امکانات برخوردارند و دیگر لازم نیست مثل دوره‌ی رهبری اخوان المسلمین گرسنگی بکشند. براساس اطلاعات ما، عربستان سعودی و امارات متحده متعهد شده‌اند همان مبلغی را که قطر به دولت اخوان المسلمین دریک سال گذشته پرداخت کرد ـ یعنی 13 میلیارددلار ـ به قاهره بپردازند»(4)

آیا این کمک‌های مالی پرداخت می‌شود یا نه ولی مداخله‌ی ارتش درمصر امواج توفانی در سرتاسر دنیای اسلام ایجاد کرده است. یک هفته پیش هم‌گام با شدت گرفتن اعتراض‌های عمومی در مصر، پادشاه شدیداً طرفدار اخوان المسلمین قطر، شیخ حامد آل ثانی، در یک اقدام حیرت‌آور کنار رفت و فرزند 33 ساله‌اش پادشاه شد که گفته می‌شود آدم معتدلی است. پادشاه تازه هم بلافاصله نخست وزیر شدیداً طرفدار اخوان المسلمین شیخ حامد بن جسیم را برکنار کرد. قطر به مصر در زمان مرسی و اخوان المسلمین هشت میلیارد دلار پرداخت و رهبر معنوی اخوان المسلمین یوسف القرضاوی اکنون چندین دهه است که در دوحه زندگی می‌کند و از آن به عنوان پایگاهی برای سخن‌ورزی‌های به‌شدت مناقشه‌برانگیز استفاده می‌کند. کانال خبری الجزیره که به دولت قطر تعلق دارد نظر به این که از صورت یک منبع خبری مستقل خارج شده و به خاطر مواضع شدیداً هواخواهانه‌اش ازاخوان المسلمین مورد انتقاد قرار گرفته است.(5) جالب این که یکی از نخستن کارهای ارتش مصر بستن استودیوی الجزیره در قاهره بود.

شکست اخوان المسلمین در مصربرای ترکیه و نخست‌وزیرش طیب اردوغان که طرفدار اخوان المسلمین است شوک بزرگی است. اعتراضات توده‌ای در ترکیه از سوی اردوغان و پلیس با استفاده از گاز اشک آور و با استفاده از آب پرفشار شدیداً سرکوب شد. اردوغان اجازه داد تا از ترکیه به عنوان پایگاهی برای اعزام جنگجویان اجاره‌ای که عمدتاً با منابع قطر تأمین مالی می‌شوند به سوریه برای سرنگونی دولت بشار اسد و جایگزینی‌اش با یک دولت اخوان المسلمینی استفاده شود. مرسی اندکی پیش از سقوط خواستار جهاد برای سرنگونی بشار اسد در سوریه شده بود.

سؤال اساسی این است که واکنش اوباما به شکست «بهار عربی» واشنگتن چه خواهد بود؟ بهارعربی دیروز به صورت کابوس زمستانی سیبری برای واشنگتن درآمده است.

برگرفته از «نقد اقتصاد سیاسی»

http://pecritique.com/

پی‌نوشت‌ها

[1] John Hudson, Knives Come Out for US Ambassador to Egypt Anne Patterson, Foreign Policy, July 3, 2013, accessed inhttp://thecable.foreignpolicy.com/posts/2013/07 /03/knives_come_out_for_us_ambassador_to_egypt_anne_patterson

[2] DebkaFile, Army deposes Morsi. In TV statement, army chief names judge provisional president. Tahrir Sq. jubilant, DEBKAfile Special Report July 3, 2013. Accessed in http://www.debka.com/article/23088/Army-deposes-Morsi-In-TV-statement-army-chief-names-judge-provisional-president-Tahrir-Sq-jubilant

[3] Reuters, Saudi king congratulates new Egyptian head of state, July 4, 2013, accessed inhttp://ca.news.yahoo.com/saudi-king-congratulates-egyptian-head-state-221341784.html

[4] DebkaFile, Saudis, Gulf emirates actively aided Egypt’s military coup settling score for Mubarak ouster, DEBKAfile Exclusive Report July 4, 2013  http://www.debka.com/article/23090/Saudis-Gulf-emirates-actively-aided-Egypt%E2%80%99s-military-coup-settling-score-for-Mubarak-ouster.

[5] Simeon Kerr, Fall of Egypt’s Mohamed Morsi is blow to Qatari leadership, Financial Times, July 3, 2013, accessed in

http://www.ft.com/intl/cms/s/0/af5d068a-e3ef-11e2-b35b-00144feabdc0.html#axzz2Y4bYmKsb

 مشخصات مأخذ اصلی:

http://www.globalresearch.ca/washington-islamist-strategy-in-crisis-as-morsi-toppled/5341595.