ورزش کارگری درحکومت ضد کارگری جمهوری اسلامی

 

مهرداد مهرپور محمدی

ayandeh.3000@yahoo.com

این نوشته بخشی از کتاب "سلامت جامعه در حکومت جمهوری اسلامی" است. کتاب را  در سال 1389 نوشتم که به صورت اینترنتی منتشر شد.مدتی است که بنا به پیشنهاد دوستان در حال ویرایش آن هستم. از جمله بخش هایی که به چاپ اول افزوده ام، "ورزش کارگری" است که اینک به طور مستقل پیش روی شما است.به طور قطع جای کار ومکث بیشتر روی این موضوع وجود دارد.چنانچه زمان و زمانه فرصت دهند، بار دیگر به آن بازخواهم گشت.بدان امید.

شرایط جامعه کارگری در ایران: قبل از ورود به بحث،اشاره ای بسیار کوتاه به وضعیت فعلی جامعه کارگری ضروری به نظر می رسد.با تاسف فراوان،کارگران کشور هرگز در حکومت جمهوری اسلامی،از شرایط مناسبی برخوردار نبوده اند و نیستند.در پی سیاست های مخرب حکومت،ضمن پیوستن شمار زیادی از کارگران به خیل بیکاران، کارگران شاغل نیز با مشکلات پرشماری،دست و پنجه نرم می نمایند و شاید بتوان گفت تمامی آنان زیر خط فقر قرار دارند و همچنان در انبوهی از مشکلات دست و پا می زنند. مشکلاتی که پیامد فعالیت های مافیاهای متعددی است که رژیم جمهوری اسلامی را می سازند.آنان نیروی کار را استثمار می کنند و بر ثروت های انبوه خود می افزایند.

بر اساس گزارش "روز شمار کارگری"(سه ماهه اول سال 1390)، که توسط یک تن از فعالین مدافع عرصه حقوق کارگری و کانون همبستگی با کارگران ایران – گوتنبرگ (یکی از نهادهای فعال همبستگی با جنبش کارگری در ایران – خارج کشور در امور کارگری) تهیه و تدوین می گردد و به طور مستمر به بررسی وضعیت و شرایط جامعه کارگری ایران می پردازد، جدا از مشکلات عمومی زندگی کارگران و به ویژه سختی معیشت آن ها،موارد زیر از جمله مسایل مطرح در جامعه کارگری می باشد:

"…بیکاری و اخراج های بی رویه،ورشکستگی عمومی بخشی از صنایع کشور،سوانح،مرگ و میر،قتل حین کار کارگران،عدم پرداخت حقوق های معوقه سه ماهه اول سال،دستمزدهای متغیر کارگران،قراردادهای موقت و سفید امضا، مشکلات زنان کارگر،مشکلات و دشواری های زندگی روستاییان و کارگران روستایی متاثر از عوامل مختلف چون واردات بی رویه،تورم افسار گسیخته و گرانی شدید تمامی کالاها و به ویژه کالاهای اساسی مصرفی عموم مردم ناشی از دخالت های مافیاهای قدرت و دلال ها و سپاه پاسداران و بسیج و … که اسباب ورشکستگی صنایع داخلی مربوطه را فراهم ساخته اند و.…"1 با دانستن این رخدادها در اقتصاد ایران و ویرانه های آفریده شده بر صنایع کشور و شرایطی که دامنگیر کارگران کشور است، نگاهی به وضعیت ورزش در جامعه کارگری بیندازیم.

ورزش کارگران در قانون:امور ورزش کارگری در زمره وظایف وزارت کار و امور اجتماعی قرار دارد.در ماده 154 قانون کار (مصوب آبان 1369)و آیین نامه اجرایی تبصره این ماده (مصوب تیر 1370)، شرایط و ضوابط ورزش کارگران گنجانده شده است که در پی می آید: 

متن قانون‌ كار مصوب 29 آبان‌ 1369- فصل هشتم - خدمات رفاهی كارگران‌:

ماده154- كليه كارفرمايان موظفند با مشاركت وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تربيت بدنی كشور محل مناسب برای استفاده كارگران در رشته های مختلف ورزش ايجاد نمايند.

 تبصره- آیین نامه نحوه ايجاد و ضوابط مربوط به آن و همچنين مدت شركت كارگران در مسابقات قهرمانی ورزشی يا هنری و ساعات متعارف تمرين ، توسط كار و امور اجتماعی و سازمان تربيت بدنی كشور تهيه و به تصويب هيات وزيران خواهد رسيد.2

آیین نامه اجرایی موضوع تبصره ماده 154 قانون کار در ارتباط با ورزش کارگران: هيأت وزيران در جلسه مورخ 23/4/1370 بنا به پيشنهاد مشترک وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تربيت‌ بدنی به استناد تبصره ماده (154) قانون كار‌جمهوری اسلامی ايران مصوب 29/8/1369 مجمع تشخيص مصلحت نظام، آيين‌ نامه اجرایی موضوع تبصره ماده (154) قانون كار در ارتباط با ورزش كارگران ‌را به شرح زير تصويب نمود:

‌ماده 1 - كليه كارفرمايان كارگاه‌های توليدی، صنعتی، خدماتی و كشاورزی موظفند در امر ورزش كارگران بر اساس ماده (154) قانون كار جمهوری اسلامی ايران ‌با وزارت كار و امور اجتماعی همكاری نمايند.

‌ماده 2 - كارفرمايان كارگاه‌هایی كه تعداد شاغلين در آنها بيش از (50) نفر است فردی متعهد و علاقمند آشنا به ورزش را به عنوان رابط با وزارت كار و امور‌اجتماعی و مسئول ورزش كارگاه انتخاب و به وزارت كار و امور اجتماعی معرفی خواهند نمود.

‌تبصره 1 - در آن دسته از كارگاه‌ها كه تعداد شاغلين در آنها بيش از يكصد نفر است و مسئول ورزش دارند، تشكيلات و برنامه ورزشی مناسب با شرايط كارگاه ‌توسط وی تهيه و به مديريت كارگاه پيشنهاد مي‌شود و پس از تایید و تصويب در مراجع ذيربط به اجرا در خواهد آمد.

‌تبصره 2 - در كارگاه‌هاي موضوع اين ماده كه تعداد كارگران زن شاغل در آنها بيش از ((2)(1)) مردان شاغل باشد يك خانم متعهد و آشنا به امور ورزشی بانوان به‌عنوان معاون مسئول ورزش كارگاه تعيين خواهد شد.

‌ماده 3 - مسئول كارگاه يا مسئول ورزش كارگاه در جهت جذب كارگران به ورزش و همكاری با ادارات كل كار و امور اجتماعی استانها و اداره كل تربيت بدنی كارگران (‌وزارت كار و امور اجتماعی) در برنامه‌ريزی و اجرای دستورالعملهای ورزشی، با توجه به موارد ذيل تلاش خواهد نمود.

1 - برنامه‌ريزی برای انجام تمرينات ورزشی كارگران در رشته‌های مختلف ورزشی. زمان تمرينات در هر هفته (2) جلسه و در هر جلسه (2) ساعت خواهد بود.

2 - برگزاری مسابقات ورزشی بين كاركنان واحد مربوط و برگزاری مسابقات دوستانه با كاركنان ساير كارگاه‌ها.

3 - شركت دادن تيم كارگری كارگاه در رشته‌های مختلف و مسابقات كارگری (‌شهرستان، استان و قهرمانی كشور بر اساس تقويم ورزشی) و غيركارگری كه از‌طرف وزارت كار و امور اجتماعی اعلام می شود.

4 - همكاری با وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تربيت بدنی برای تشكيل دوره‌های آموزش مربيگری و داوری در تهران و شهرستانها.

5 - تهيه و ارایه گزارش فعاليتهای ورزشی كارگاه در پايان هر شش ماه به شورای اسلامی كار يا نمايندگان قانونی كارگران، مديريت كارگاه، ادارات كل كار و امور‌اجتماعی استان و اداره كل تربيت بدنی كارگران (‌وزارت كار و امور اجتماعی) و پيشنهاد اعتبارات مورد نياز فعاليتهای ورزشی كارگاه (‌در پايان هر سال برای سال ‌بعد) به كارفرما جهت بررسی و تصويب.

6 - برنامه‌ريزی برای ورزش كارگران معلول شاغل در كارگاه با توجه به نوع معلوليت آنان.

7 - برگزاری ورزش صبحگاهی بر اساس دستورالعملهای مشتركی كه توسط سازمان تربيت بدنی و وزارت كار و امور اجتماعی اعلام می ‌شود. (‌در هر هفته سه ‌روز و هر روز سی دقيقه)

8 - ايجاد هماهنگی با كارفرما در انجام برنامه‌های ورزشی كارگاه اعم از صبحگاهی، تمرينات تيمی و شركت در مسابقات ورزشی كه طبق تقويم ورزش كارگران‌انجام می شود. كارفرمايان موظف به همكاری بر اساس اين آيين‌نامه خواهند بود.

‌ساعات تمرينات ورزشی در صورتی كه در ساعات كار واقع شود جزء ساعات كار و در غير اين صورت به عنوان ساعات اضافه كار تلقی می ‌گردد.

9 - انجام كليه برنامه‌های ورزشی بانوان در كارگاه‌های مربوط می ‌بايست در محيط جداگانه و در فضای مناسب انجام پذيرد.

‌ماده 4 - شركت كارگران ورزشكار در مسابقات استانی و قهرمانی كشور كه در تقويم ورزشی مشخص خواهد شد به عنوان ماموریت ورزشی تلقی می گردد.

‌تبصره - در صورت تقاضای اداره كل تربيت بعضی كارگران (‌وزارت كار و امور اجتماعی) كارفرما موظف است با مرخصی ورزشی كارگران ورزشكار مورد نظر‌موافقت نمايد.

‌ماده 5 - كارفرمايان كارگاه‌هایی كه بيش از (500) نفر شاغل دارند موظفند فضای مناسب ورزشی جهت كارگران مربوط فراهم نمايند.

...

‌ماده 7 - كليه كارفرمايانی كه تعداد شاغلين كارگاه‌های مربوط به آنان كمتر از (500) نفر می ‌باشد در صورتی كه نتوانند نسبت به ايجاد فضای ورزشی در داخل ‌كارگاه خود اقدام نمايند موظفند سالانه مبلغ ده هزار (10000) ريال به ازای هر كارگر به حسابی كه وزارت كار و امور اجتماعی اعلام می نمايد، واريز نمايند.

‌تبصره 1 - وزارت كار و امور اجتماعی موظف است مبلغ دريافتی را صرفاً جهت توسعه و ايجاد فضاهای ورزشی و تفريحی كارگری در نقاط مختلف كشور‌هزينه نمايد.

...

‌ماده 10 - عدم اجرای اين آيين‌نامه توسط كارفرمايان تخلف محسوب و با آنان طبق ماده (73) قانون كار جمهوری اسلامی ايران رفتار خواهد شد.

‌حسن حبيبی - معاون اول رييس جمهور3

 

سرانه فضای ورزشی کارگران: مدیرکل امور ورزشی و تفریحات سالم وزارت کار و امور اجتماعی( محمد گلپرور) در اسفند سال 1388 گفته است: سرانه فضای ورزشی کارگران کشور، 2/8 سانتی متر است.این سرانه با احتساب هشت میلیون جمعیت کارگری و طرح های موجود،برآورد شده است.4

البته وزیر کار و امور اجتماعی رژیم در آبان سال 1389، تعداد کارگران را در کشور، ده(10) میلیون نفر و سرانه فضای ورزشی آن ها را شصت(60) سانتی متر برآورد نموده است.5 همان گونه که مشاهده می گردد،ارقام اعلام شده برای سرانه فضای ورزشی کارگران،قابل مقایسه با یکدیگر نیستند و به نظر غیر ممکن است در یک دوره زمانی نه ماهه، میزان سرانه فضای ورزشی کارگران از چنین رشدی برخوردار بوده باشد،آن هم در حالی که حکومت اهمیتی برای این امر قایل نیست.

 

اعتبارات ورزش کارگری:نایب رییس فراکسیون ورزش و عضو کمیسیون برنامه ، بودجه و محاسبات مجلس رژیم جمهوری اسلامی (محمد رضا تابش)  در خرداد 1390، ضمن بی سابقه خواندن از هم گسیختگی ورزش کشور، اعتبارات ورزشی وزارت کار و امور اجتماعی را در سال 1390، مبلغ 49 میلیارد تومان عنوان نموده است که نسبت به سال قبل، از رشد هفده(17) درصدی برخوردار است و قرار است مبلغ 8/47 میلیارد تومان از مبلغ مزبور صرف احداث و نگاهداری اماکن  و فضاهای ورزشی مجموعه های کارگری شود و 2/1 میلیارد تومان هم برای گسترش ورزش همگانی هزینه گردد.6

چنانچه اعتبارات ورزشی عنوان شده برای وزارت کار و امور اجتماعی را همین مبلغ 49 میلیارد تومان سال 1390 در نظر بگیریم- که از رشد 17 درصدی نسبت به سال پیش از آن برخوردار بوده است-  و جمعیت کارگری کشور را هشت (8) میلیون نفر در نظر بگیریم، سرانه ورزشی هر کارگر،مبلغ 6125 ریال و چنانچه جمعیت کارگری کشور را ده(10) میلیون نفر در نظر بگیریم،سرانه ورزشی هر کارگر، مبلغ 4900 ریال به دست می آید.

عملکرد تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی در خصوص ورزش کارگری:مدیر کل تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی(محمد رضا جواهری)طی گفتگویی در 8/3/1383 در مورد وضعیت و مسایل ورزش کارگری (پس از انقلاب 57) و عملکرد تربیت بدنی وزارت کار چنین گفت: ... نخستین فعالیت ها در خصوص قانونمند کردن این بخش از ورزش کشور به سالهای 73 و 74 باز می گردد . در این سال ها با تصویب ماده 154 قانون کار رسما در قوانین کشوری بودجه و اعتبارات برای ورزش کارگران درنظر گرفته شد که ازمحل این ماده عوارضی را برای تهیه امکانات و شرایط ورزشی برای این قشر از جامعه در نظر بگیرند این ماموریت نیز به وزارت کار داده شد تا در قالب فعالیت های عمرانی و توسعه فضاهای ورزشی کارگری برنامه های خود را به انجام برساند.

درحال حاضر 113 مجموعه ورزشی، فرهنگی وتفریحی درسراسرکشور وجود دارد که متعلق به کارگران است . درطول سال های اخیر نیزبا محدودیت های اعتباری و مشکلات فنی فراوانی دست و پنجه نرم کرده ایم و نیز با عدم تحقق تخصیص های اعتباری، پروژه های تحت اقدام به تاخیر افتاده بود.اززمان حضوربنده دراین اداره کل هدفمان به سامان رساندن پروژه هایی بود که پیشرفت فیزیکی بالایی داشتند تا بتوانیم درزمان کوتاهتری آنها را به بهره وری برسانیم... به هرحال درسال 81 تعداد 5 مجموعه ورزشی را به بهره برداری رسانده و درسال 82 نیز 8 پروژه دیگر به بهره برداری رسیده است و امسال نیز 11 پروژه را در دستور کار داریم که امیدواریم با تخصیص اعتبارات کافی بتوانیم این سالن ها را نیز به شبکه ورزش کشور اضافه نماییم.

سوال- درخصوص بحث آموزش در ورزش کارگران چه فعالیت هایی صورت گرفته است؟

- من اعتقاد دارم باید ورزش را به شکل علمی پیش برد و دراین زمینه با آگاهی آکادمی ملی المپیک نیز صحبتهایی صورت گرفته تا بتوانیم دراین زمینه نیزبه نتایج مطلوبی دست پیدا کنیم . ضمن اینکه امیدوارم امسال نیزبا همکاری نزدیکی که با این کمیته خواهیم داشت نسبت به ارتقاء سطح کمی و کیفی ورزش کارگری گامهای موثری برداریم.

سوال- چه تعداد لیگ در سطح ورزش کارگران درحال برگزاری است؟

لیگ های کارگری چند سالی است که تعطیل شده و تنها دریکی دورشته فعال است. امسال بنا داریم حداقل در رشته های رزمی، کشتی و فوتسال این لیگ ها را احیاء نماییم . همانطورکه می دانید نزدیک به 4 هزارنفر قهرمان ملی درسطح ورزش کارگری حضور دارند که پشتوانه خوبی برای ورزش کشورمحسوب می شوند که اگر بتوانیم در لیگ های کارگری آنها را صاحب تجربه نماییم می توان به پیشرفت بیشتر ورزش کشور در عرصه قهرمانی امیدوار بود.

سوال- در خصوص طرح تخصیص درآمد یک درهزارم کارخانه ها به امر ورزش توضیح دهید.

- پیش از این درآمد یک درهزارم کارخانه ها در اختیار سازمان تربیت بدنی قرار می گرفت و دو سه سالی بود که وصول نمی شد اما در برنامه توسعه چهارم توسعه خواستار تصویب آن در صحن مجلس شدیم که متاسفانه رای نیاورد و با برخورد های جناحی، به گونه ای با آن برخورد شد که جامعه کارگری کشور ازموهبت آن محروم بماند. این حرکت ضربه بزرگی به ورزش کارگری  بود که جبران آن بسیار دشواراست.

سوال- جایگاه ورزش همگانی در ورزش کارگران به چه شکلی است؟

- درطرح جامع هنوز وظایف ما به درستی مشخص نشده تا ببینیم دراین زمینه چه وظایفی داریم....

سوال-  نحوه همکاری کارخانجات و تیم های بزرگی مانند پیکان ، سایپا ، ذوب آهن و ... با شما چگونه است؟

- در برنامه چهارم توسعه آمده که تمامی فعالیت های کارخانجات باید با هماهنگی وزارت کار انجام شود. ضمن این که ما اعتقاد داریم در کارخانجات ما تنها 20 درصد به ورزش قهرمانی پرداخته شد ومابقی صرف ورزش همگانی می شود[!!!] و طبق قانون ما باید به مساله ورزش همگانی نیز بپردازیم. من اعتقاد دارم باید یکپارچگی درورزش کارگران وجود داشته باشد تا بتوان به نتایج مطلوبی دست پیدا کرد. درعین حال ما نمی خواهیم دستگاه های بزرگ زیرمجموعه ما باشند بلکه انتظار ما این است که از نظر برنامه های ورزشی ما را به عنوان یک پایگاه برنامه ریز و اطلاع رسانی قبول کرده و دراجرای آن ها فعال باشند.7

با مرور گفتگوی مدیر کل تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی،می توان نکاتی را در خصوص ورزش کارگری در حکومت جمهوری اسلامی( تا آن زمان) دریافت. از جمله:

1- ماده 154 قانون کار که مدیر کل مربوطه به آن اشاره می نماید،در 29 آبان 1369 به تصویب رسیده است و نه سال های 1373 و 1374 که وی می گوید،به نظر می رسد تا سال های یاد شده،بودجه و اعتبار خاصی برای اجرای فعالیت ها لحاظ نمی شده است و کار خاصی صورت نمی گرفته است.2- پس از به اصطلاح رسمیت یافتن ورزش کارگری، بودجه و اعتبارات پاسخگوی نیازها نبوده و محدودیت های مالی و اعتباری وجود داشته است.3-مشکلات فنی وجود داشته است.از جمله در حوزه ساخت مکان های ورزشی،عدم رعایت اصول فنی در طراحی و اجرا وجود داشته است که ناشی از نبود دانش فنی لازم و وجود سوءاستفاده های مالی است.4- کمبود امکانات ورزشی کارگران و ناکافی بودن اقدامات و روند کند پیشرفت امور. 5- نبود" آموزش" در ورزش کارگری 6- برقرار نبودن لیگ های کارگری 7- وضعیت نا بسامان دریافت مبلغ یک هزارم از کارخانه ها و وصول نشدن آن در مقاطعی از زمان.8- نبود یکپارچگی و هماهنگی در ورزش کارگری و عدم پذیرش تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی به عنوان متولی ورزش کارگران- دست کم- از سوی مجموعه های بزرگ صنعتی.   

وضعیت ساخت پروژه های ورزشی کارگری: به غیر از موارد بالا،ادعای نادرستی نیز در گفته های مدیر کل تربیت بدنی وزارت کار وجود دارد.در گزارشی که حدود یک سال پس از گفتگوی مدیر کل تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی (در 11/2/1384) با عنوان" طرح احداث 114 پروژه ورزش کارگری شعاری تکراری است " منتشر گشت، به مسایلی از ورزش کارگری اشاره شد. از جمله این که تعداد 114 پروژه وعده داده شده برای ورزش کارگران،هنوز به سرانجام نرسیده است،همان مجموعه هایی که مدیر کل تربیت بدنی وزارت کار در گفتگوی خود،خبر از دایر بودنشان داده بود.بخش هایی از گزارش اخیر را بخوانیم :" ازسال 1371 که ماده 154 قانون کار درخصوص احداث و توسعه اماکن ورزشی کارگران به تصویب رسید، طرح احداث 114 پروژه ورزشی در دستور کار مسوولان ورزش کارگران قرارگرفت.درزمان تصویب ماده 154 قانون کار، مرادعلی شیرانی ... مدیر تربیت بدنی کارگران بود که ... طی مدت 8 سال توانست با استفاده از درآمدهای ماده 154 مجموعه های ورزشی زیادی را درسراسر ایران احداث کند....

بعد ازاینکه مرادعلی شیرانی ازکار برکنارشد، محمد جواهری جانشین وی شد که او نیزبیش از2 سال دوام نیاورد و در حال حاضر یک نفر دیگر به جای وی نشسته است.جالب اینکه بعد ازگذشت 14 سال هنوز هم مسوولین وزارت کار واز جمله معاون امور اجتماعی این وزارتخانه با طرح همان شعار قدیمی مدعی اند که 114 پروژه ورزشی برای کارگران دردست اجراست!علاوه بر این، ورزش کارگران ... دچار افت محسوسی درهمه زمینه ها شده و اگرسالی یکی دو اعزام با نام تیم های کارگری به تورنمنت های خارجی نباشد، عملا خبری ازفعالیت ورزش کارگران به چشم نمی خورد.

البته تقویم سالانه ورزش کارگران همه ساله اعلام می شود که این امر به صورت کلیشه درآمده، چرا که ورزش کارگران نیازبه فعالیت و پویایی درمحیط های کارگری دارد. دربسیاری ازکارخانجات ازورزش خبری نیست وهیچ قانون ومقرراتی نیز از سوی وزارت کار برای توسعه ورزش همگانی که نیازکارگران است، صورت نمی گیرد. با این وجود وقتی تشکیلات ورزش کارگری ازوجود کارشناسان و مدیران ورزش خالی می شود، نباید انتظاری بیش از این داشت... بهترین راه برای سالم نگه داشتن جسم و روح کارگران توسعه ورزش در اماکن ورزشی است که متاسفانه فعلا درحد حرف وشعارباقی مانده است.8

چگونگی هزینه کرد اعتبارات ورزش کارگری: برای حفظ ظاهر،قوانین و آیین نامه هایی برای ورزش کارگری تصویب گردیده است اما در عمل بهره ای از آن ها، نصیب کارگران نشده است و اعتبارات زیادی که می بایست برای ورزش کارگران هزینه شود،در موارد دیگری، از جمله بستن قراردادهای کلان با برخی ورزشکاران رشته فوتبال،هزینه گردیده است.در این میان افزون بر بازیکنان،مقام های باشگاه ها،مسئولین دست اندرکار و واسطه ها نیز،منافع کلانی دارند. این موضوع مورد اعتراض بسیاری در جامعه قرار گرفته است.از جمله در گزارشی(در دی 1388)،به برخی موارد امر، چنین اشاره گردیده است:

"بودجه چند ده ميلياردی امور رفاهی كارگران، همه ساله خرج نقل و انتقال تعدادی فوتباليست مي شود.براساس قانون، دستگاه ها و كارخانه های دولتی می توانند يک درصد بودجه خود را به توسعه ورزش کارکنان و كارگران خود اختصاص دهند؛ اما عملا اين بودجه دهها ميلياردی صرف فوتبال می شود كه بخش اعظم آن نيز به جيب بازيكنانی می رود كه سالانه چند صد ميليون تومان درآمد دارند؛ حال آنكه چند ميليون كارگر هيچ بهره ای از اين بودجه كه قانونا حق آنهاست، نمی برند و متاسفانه اين روند كاملا ناعادلانه، همچنان رو به گسترش است.

... قطعا تاکنون نام تيم های فوتبال مس کرمان، سايپا، پيکان و فولاد سپاهان را شنيده ايد؛ تيم هايی که به ترتيب متعلق به شرکت ملی مس ايران، خودروسازی سايپا، ايران خودرو و فولاد مبارکه سپاهان هستند... اغلب تيمهای مطرح ورزشی کشور توسط يكی از شرکت های بزرگ توليدی اداره می شود. آمار دقيق از گردش مالی سالانه فوتبال در ايران وجود ندارد اما محمد علی آبادی رییس سابق سازمان ورزش، معتقد است: "در فوتبال ايران ۲۰۰ ميليارد تومان گردش مالی داريم و نيمی از اين مبلغ در چرخه دلالی، به دور ريخته می شود." البته با توجه به اين که اکثر بازيکنان و تيم های فوتبال برای فرار مالياتی مبلغ واقعی دستمزد خود را در قرارداد درج نمي کنند، اين رقم بسيار بيش از رقم آقای علي آبادی است. به طور مثال تنها قرارداد رسمی دروازه بان سپاهان 730 ميليون تومان است و قرارداد ساير بازيکنان اين تيم نيز تفاوت زيادی با اين رقم ندارد.

با يک حساب سرانگشتی و لحاظ کردن قيمت بازيکنان، مربيان، هزينه اردوهای خارج از کشور، هزينه زمين بازی و تمرين و ديگر هزينه های جانبی، برای اداره يک تيم فوتبال مانند سپاهان بايد سالانه چندين ميليارد تومان هزينه کرد. اما به راستی اين هزينه ها که معمولا از بودجه شرکت های دولتی تامين می شود، قانونی است؟ حتی اگر قانونی است، عادلانه و منصفانه است؟

اگر تيمی مانند سپاهان با هزينه چند ميلياردي از بودجه ملت، حتی به عنوان قهرمانی آسيا هم برسد چه نفعی برای سهامداران عمده اين شركت يا ميليون ها نفر دارنده سهام عدالت كه به طور غيرمستقيم سهامدار اين گونه كارخانه ها هستند، دارد؟ آيا راه اندازی چنين تيم هايی، مشکلی از فرهنگ کشور که نه، حداقل کارکنان اين شرکت ها مانند فولاد سپاهان حل کرده است؟...

بهتر است اين كارخانه های دولتی مانند تراکتورسازی تبريز و آلومينيم اراک، تيم های خود را به بخش خصوصی واگذار کنند و بودجه ای را كه همه ساله خرج خريد بازيكنان فوتبال می كنند، صرف کارهای فرهنگی، ورزشی و رفاهی برای کارگرانی نمايند که با حداقل انتظار مالی، هر روز ساعت ها برای رشد توليد ملی تلاش می کنند.9

 

وضعیت فضای ورزشی کارگران در کشور: در این جا با نگاهی به وضعیت فضای ورزشی کارگران در مناطقی از کشور،آشنایی مختصری با مقوله مزبور به دست خواهد آمد.

1- فضای ورزشی كارگران استان خراسان شمالی:  مديركل كار و امور اجتماعی استان خراسان‌ شمالی(محمود احمدی) در اردیبهشت سال 1385 گفت: فضای ورزشی كارگران خراسان شمالی كمتر از پنج سانتيمتر مربع است. اكنون تنها دو سالن ورزشی تمرينی در ابعاد 24 در 48 متر برای كارگران اين استان وجود دارد. واحدهای توليدی و صنعتی استان نيز فاقد سالن های ورزشی برای كارگران خود هستند. ورزش كارگری در استان نيازمند حمايت مالی به منظور ساخت سالن های ورزشی است.استان خراسان شمالی در زمان مزبور،پنجاه(50)هزار کارگر داشته است.10

 

2- فضای ورزشی کارگران در استان تهران: استاندار تهران(مرتضی تمدن) در پنجم آبان 1389گفت : در استان تهران 90 هزار واحد صنعتی در شهرک های مختلف وجود دارد. در حال حاضر محيط‌ های  ورزشی و رفاهی كارگران شهرک های صنعتی يا كم است يا اصلاً وجود ندارد.يكی از درخواست‌های كارگران واحدهای صنعتی همين امكانات و خدمات اوليه ورزشی است. يكي از بزرگترين مشكلات موجود كمبود اعتبارات است .11

3- مجموعه ورزشی کارگران زرند پس از 15 سال همچنان بلا تکلیف: رییس اداره کار و امور اجتماعی زرند(هادی ایرانمنش) در آذر ماه سال 1388گفت: مجموعه ورزشی کارگران زرند پس از گذشت 15 سال از کلنگ زنی به دلیل کمبود اعتبار همچنان بلاتکلیف است.مجموعه ورزشی کارگران زرند در سال 73 کلنگ زنی شده است و از آن زمان کار ساخت این مجموعه بزرگ ورزشی شروع شد اما متاسفانه همچنان بخش بزرگی از این مجموعه بلاتکیلف است و برای تکمیل نیاز به بودجه دارد.در حال حاضر ساختمان اداری و حصارکشی این مجموعه تمام شده است و حتی چمن ورزشی مجموعه درحال آماده سازی است اما مجموعه 16 هکتاری این مجموعه ورزشی بلا استفاده و در حال ضرر و زیان است.از جمله ضررهای این مجموعه به سرقت رفتن سیمهای برق و حتی درب و پنجره سایت اداری این مجموعه است.12

مشکلات ورزش کارگری از دید دست اندرکاران:در این بخش با آوردن چند گزارش- که با تکیه بر گفته های دست اندرکاران ورزش کارگری تهیه گردیده است- برخی مسایل و مشکلات مربوطه، به آگاهی خوانندگان می رسد.  

 1- نبود مدیریت هدفمند و قانونمند در ورزش کارگری: یکی از مدیران باشگاه پیکان(بهرام داداشی) گفته است: ورزش کارگری هدفمند و براساس قوانین مدون اداره نمی شود و این سلایق و علایق شخصی افراد است که آن را اداره می کند ضمن این که هدف اصلی ورزش کارگری که توجه به اصل ورزشهای همگانی در محیط های کارگری است به فراموشی سپرده شده است.

نباید اجازه دهیم با حضور یک مدیر ورزشکار و یا علاقه مند به ورزش فعالیت های ورزشی یک کارخانه و یا شرکت رونق بگیرد و با تغییر آن مدیریت و بی میلی احتمالی مدیر جدید، ورزش آن مجموعه نیز دچار تعطیلی و یا رکود شود. ما خواستار تعریف مجدد از ورزش و به ویژه ورزش کارگری هستیم و آن را دارای مشکل می دانیم و اعتقاد داریم برگزاری مسابقات با خواهش و تمنا، پاک کردن ظاهر قضیه است و دردهای مزمن این ورزش را درمان نمی کند. هدف در ورزش به خصوص ورزش کارگری نباید به سوی کارهای تبلیغاتی و رسانه ای برود و با چند عنوان و اهدای تعدادی لوح معضل ورزش در کارخانجات و موسسات برطرف نخواهد شد ...با بازبینی و تدوین سیاست های جدید در ورزش و با تعریف زیر ساخت ها و تصویب قوانین دقیق و علمی وبرگزاری هدفمند و همراه با تقویم مسابقات ، ورزش کارگری مسیر گمشده خودرا مجددا پیدا خواهد کرد. جدا باعث تاسف فراوان است که ما در شهری به بزرگی تهران تنها دو مجموعه ورزشی به نام کارگران داریم که از آن دو مجموعه نیز به دلایل بسیار خود کارگران استفاده حداقلی دارند. بالغ بر 25 سال سابقه فعالیت و بازی در مسابقات کارگری را درکارنامه خود دارم ولی با نگاهی جدی به آن سال ها ، کاملا احساس می کنم آن شادابی و طروات از ورزش کارگری گرفته شده است.13

2- نگاهی به وضعیت رشته ورزشی والیبال در جامعه کارگری:رییس هیات والیبال کارگران تهران( حسین بیگدلو) در آذر ماه سال 1388 گفت: در عمق ورزش چیزی که چندان ارزشمند نیست خود ورزش است و بیشتر تمام توان و انرژی ما صرف تبلیغات و کارهای رسانه ای شده است.

ورزش باید قانون شود و حتی برای اجرای آن باید قوانین جدی و منضبط وضع کرد و در پیگیری آن قوانین نیز باید سخت کوش و راسخ بود... برای اجرا و برگزاری مسابقات با مشکلات جدی و فراوانی مواجه هستیم که از جمله می توان به عدم همکاری شرکت ها و حتی استان های برگزارکننده این مسابقات اشاره کرد. گاهی ناچار شده ایم تا برای برگزاری آبرومند مسابقات کارگری به شرکت های نسبتا علاقه مند و دوستدار ورزش مراجعه کنیم و از آنها انتظار تقبل هزینه برگزاری مسابقات را داشته باشیم...بودجه بخش ورزش وزارت کار به شدت ناچیز است، نباید برای برگزاری مسابقات کارگری فقط منتظر کمک های مالی شرکت ها باشیم و اینطور نباشد که با عدم پرداخت این مبالغ دچار مشکل شویم. اعتقاد دارم که تمام کارخانجات را باید موظف کرد درصدی از سود خود را صرف ورزش کنند و یا مبلغی را به تربیت بدنی کارگران هر استان اختصاص دهند، که این طبیعتا باعث تقویت و حمایت ورزش کارگری می شود یکی از ضعف های نظام کارگری را اعمال سلایق مدیران دانست و افزود: نباید اجرای ورزش در کارخانجات با تغییر مدیران دچار سردرگمی و یا بی انگیزگی شود.14

3-  نگاهی به وضعیت ورزش کارگری در استان بوشهر: مسئول مجموعه ورزشی کارگران استان بوشهر(عبدالرضا موجی بوشهری) در یک گفتگو، در مورد وضعیت ورزش کارگران در استان بوشهر گفته است: از سال 61 تا کنون در این سمت مشغول به خدمت می‌باشم، نزدیک به 35 سال می‌باشد که در کنار ورزش هستم...بار تمامی مشکلات بر روی دوش خودم است، نگهداری از چمن ورزشگاه، اعزام ورزشکاران به مسابقات کشوری، تشکیل اردو و برگزاری مسابقات کارگری.

در سال‌های نه چندان دور، حدوداً چهار سال پیش، در مجموعه ورزشی کاردان ورزش داشتیم که زیر نظر رییس مجمع کار‌ها انجام می‌داد، مسئول تأسیسات داشتیم، مسئول دبیرخانه داشتیم و چند نفر کارمند که بنا به دلایل مختلف و مشکلاتی که اداره کار داشت جذب اداره شدند، ولی امروز تنها بنده هستم که در سمت‌های مختلف همانند،‌رییس‌ مجموعه، آبدارچی، کارمند بایگانی، باغبان، نامه‌رسان و هر کاری که احتیاج به نفر می‌باشد خودم تنها کارها را انجام می‌دهم، چون به ورزش علاقه دارم اجباراً کارها را نیز انجام می‌دهم. نزدیک به 27 سال سابقه کار دارم باید عواملی در مجموعه داشته باشم که تجربیات خودم به آن‌ها انتقال دهم در صورتی که بازنشست شدم فرد دیگری بیاید و ادامه دهنده راهم باشد. این مجموعه ورزشی‌ آبروی ورزش کارگران استان است ولی متأسفانه با این که چندین بار نامه به ریاست سازمان اداره کار نوشتم ، به دلیل مشکلات موجود هیچ پرسنلی به من معرفی نکردند. با سختی شروع کردیم، زمانی بود مسابقات کارگران در زمین خاکی برگزار می‌شد ولی امروز یک مجموعه شیک و بدون نقص داریم که اگر این مجموعه با نفرات بیشتری اداره گردد تأسیسات موجود عمری بیشتر خواهند کرد.

 

بودجه سالیانه نداریم از درآمد خود مجموعه ورزشی استفاده می‌کنیم، در سال گذشته ما 16 تیم ورزشی اعزام کردیم به مسابقات کشوری، با توجه به این که استان ما از دیگر استان‌ها اعتبار ورزشی در سطح کشور کمتر برخوردار است. متأسفانه به دلیل مشکلات مالی ما یا تیم کامل نمی‌توانیم اعزام بکنیم و یا اگر هم تیمی می‌فرستیم با هزینه اندک اعزام می‌کنیم ما مشکلات فراوانی داریم، پنجاه درصد از تیم‌هایی که می‌خواهند به مسابقات کشوری اعزام شوند به دلیل نبود اعتبارات از اعزام آن‌ها خود‌داری می‌کنیم.

 

ـ بر اساس ماده (4) آیین‌نامه اجرایی و ماده (154) قانون کار، ورزش در کارگاه‌ها یک حالت اجباری و تشویقی دارد، که براساس آن کارفرما را ملزم می‌کند. البته این ماده (154) چند سال می‌باشد که لغو شده ولی اساس و پایه ورزش کارگران بر این محور می‌چرخد که کارفرما باید در قبال ورزش، به تعداد کارگرانی که دارد مبلغی به حساب خزانه اداره کار واریز بکند و یا برایشان تأسیسات استاندارد طبق نظر کارشناسان وزارت کار در محل کار و یا بیرون محل کار تأسیس بکنند که کارگران بتوانند به ورزش مورد علاقه خود بپردازند.

 مشکلاتی زیادی داریم، یکی مالی می‌باشد. مجموعه ورزشی براساس سیاست دولت یا همان اصل (44) اداره می‌شود. اعتباراتی نداریم، در سال‌های گذشته 15 میلیون تومان هم کمک می‌شد، درآمد اندکی مجموعه داشت و تیم‌هایی که در کشور می‌توانستند مقام بیاورند را اعزام می‌کردیم. با توجه به این که ورزش کارگران گسترش پیدا کرده، تعداد کارگاه‌ها زیاد شده، ورزشکاران کارگر که می‌توانند مقام بیاورند در سطح کشور تعدادشان خیلی زیاد شده، ما در اکثریت رشته‌های ورزشی مدال‌آور هستیم ولی متأسفانه به خاطر نداشتن بودجه مجبوریم از درآمد خود مجموعه ورزشی که یک زمین چمن و یک سالن ورزشی می‌باشد استفاده بکنیم. در حال حاضر 5/18 میلیون تومان پول برق برای ما آمده که نمی‌دانیم از چه منبعی این مبلغ را تهیه کنیم. در حالی که اکثریت رشته‌های ورزشی را نیز باید برای اعزام به مسابقات کشوری آماده کنیم. به غیر این مورد، مسابقات داخلی هم بانی برگزاریش خومان هستیم، پتانسیل ورزش کارگران خیلی بالا است، متأسفانه بودجه‌ای نداریم که هزینه بکنیم. ما در سال گذشته 150 میلیون تومان هزینه کردیم درآمد کل مجموعه 58 میلیون تومان بوده....

متأسفانه با توجه به کارایی ورزشکاران کارگر که اعزام می‌شوند، در بوشهر مسئولین به ورزش کارگران اهمیت نمی‌دهند. مشکلات زیادی داریم، به هیات امنای مجمع اعلام کردیم، چون تمامی هزینه‌هایی که صورت می‌گیرد هیات امناء باید در جریان قرار بگیرد اما درد ما چیز دیگری است، مشکلاتی که اینک داریم درون خودمان اتفاق ‌افتاده،ما می‌آییم یک قرارداد با ادارات می‌بندیم و طبق جدول زمان‌بندی شده سالن ورزشی در اختیار ادارات و نهادها قرار می‌دهیم، پول اجاره هم به حساب مجموعه واریز می‌شود ولی دوستان بدون هماهنگی با مسئول مجموعه ، سالن را به جاهای دیگر تعارف می‌کنند، در صورتی که این کار غیرقانونی می‌باشد، ما یک قرارداد و تعهد‌نامه به امضاء رساندیم که داریم تحت فشار ادارات و نهادها قرار می‌گیریم، برای 15 روز سالن ورزشی به نمایشگاه مطبوعات می‌دهند و یا نمایشگاه‌های آغاز فصل بهار، امید است که هیأت امناء مجمع نگذارند بنده زیر سؤال بروم، هر کاری که می‌خواهند انجام دهند قانونی باشد نه بر اثر فشار و غیره....

ما شدیم کولی دوره گرد، کاسه گدایی دست گرفتیم از این شرکت و آن شرکت با کارفرماها صحبت می‌کنیم و از آنها خواهش می‌کنیم که یک تیم برای ما اعزام بکنند، سال گذشته آقای ... تیم کشتی را با هزینه خودش اعزام کرد که جا دارد از ایشان تشکر کنیم، ولی تا چه زمان ما باید این‌گونه، تیم های کارگری را به مسابقات اعزام بکنیم. بوشهر دارای شرکت‌های بزرگی می‌باشد که هزاران کارگر دارند ولی مسئولین ادارات به ورزش اهمیت نمی‌دهند، لااقل آن مبلغی که حق ورزشکاران کارگر است به خودشان بدهند، کلمه اسپانسر هنوز در بوشهر جا نیفتاده ما بخش خصوصی هستیم ولی انگار مسئولین نمی‌دانند!

 

گاهی وقت‌ها پیش می‌آید که از هزینه‌ خانواده ام می‌زنم و خرج ورزش کارگران می‌کنم ... من باید از خودم هزینه کنم تیم‌ها را اعزام نمایم تا هر وقت سازمان پولی دستش رسید به من بدهد، از نظر قانونی این حرکت درست نمی‌باشد، به جایی که کارمند طلب کار اداره باشد این موضوع برعکس شده، بار مالی سازمان روی دوش من می‌باشد.

خواهش بنده از مسئولین استان این است که نگاه ویژه ای به قشر کارگر و ورزشکاران کارگر داشته باشند، ما برای اعزام ورزشکاران کارگر به مسابقات کشوری مشکلات زیادی داریم، همین الان نمی دانیم که با کدام بودجه تیم فوتبال کارگری را به مسابقات کشوری اعزام کنیم، اگر امسال تیم اعزام نشود به دسته دوم سقوط می‌کنیم در حالی که سال قبل در ایران به مقام دوم دست پیدا کردیم، امیدواریم که متولیان ورزش استان نگذارند فوتبال کارگری قربانی بی‌پولی شود، از مسئولین التماس می‌کنم دست ورزش کارگری را بگیرند و ما را یاری دهند.15

 

4- گزارشی از وضعیت ورزش کارگری در استان خراسان جنوبی: در گزارشی از وضعیت ورزش کارگران در استان خراسان جنوبی، که در مرداد سال 1389 منتشر شده، برخی مشکلات آن منطقه منعکس گردیده است:

يک کارگر که عضو تيم بسکتبال کارگران استان است: "ورزش کارگران در استان رضايت بخش نيست و شايد بتوان گفت در حد صفر است.فعاليت ورزش کارگران فقط به برگزاری مسابقات يا اعزام ها خلاصه می شود.زمان اعزام تيم ها نيز بايد يک هفته مانده به مسابقات به دنبال بازيکن يا مربی باشيم ... برنامه ريزی درستی در اين بخش صورت نمی گيرد و بيشتر افراد که برای مسابقات اعزام می شوند با هدف تفريح در آن شرکت می کنند تا کسب مقام، در صورتی که لازم است زمانی که هزينه می کنيم هدفمند و با نتيجه باشد.سالن اختصاصی کارگران هنوز در اختيار ورزشکاران قرار نگرفته است و علاوه بر آن تيم ها مربی مشخصی ندارند.نبايد فعاليت تيم ها فقط به زمان اعزام به مسابقات خلاصه شود.مشکل ديگر ورزشکاران، گرفتن مرخصی يا ماموريت برای حضور در مسابقات کشوری است.با اين که اداره کار و امور اجتماعی مرخصی افراد را صادر می کند اما بسياری از شرکت ها اين مسئله را رد می کنند يا به عنوان ماموريت نمی پذيرند.

ورزشکار ديگری می گويد: بی تفاوتی در ورزش کارگران در فرآيند اقتصاد و کار تاثير منفی بر جا می گذارد.در کشور و حتی استان ما توجه زيادی به ورزش کارگران نمی شود، ورزش کارگران به برگزاری مسابقات خلاصه شده است و خبری از فعاليت در بخش همگانی نيست و تصور همه بر اين است که ورزش قهرمانی هم در اين قشر جايگاهی ندارد.وی ادامه می دهد: سطح مسابقات کشوری کارگران به نسبت بالاست اما بسياری از تيم ها فقط زنگ تفريح ديگر تيم ها هستند، برخی استان ها برای سياه کردن تقويم ورزشی، تيم ها را اعزام می کنند.ورزش قهرمانی در محيط های کارگری به فراموشی سپرده شده است در حالی که ورزش قهرمانی و همگانی مکمل يکديگر هستند. ورزش کارگران در استان راکد است و به جايگاهی شايسته دست نيافته، البته اين مسئله در بسياری از استان ها وجود دارد، ورزشکاران اين قشر فقط در زمان مسابقات فعاليت می کنند و پس از آن تا برگزاری مسابقات بعدی خبری از يکديگر ندارند.وی عملکرد تيم های کارگران استان را خوب ارزيابی و عنوان می کند: با اين که بسياری از تيم ها تمرينات منسجم و سازمان يافته ای ندارند اما در مسابقات خوب ظاهر می شوند.اگر تمرين، مربی و مکان تمرين فراهم شود و تيم ها در هر رشته فعاليت منسجمی را شروع کنند جزو استان های مقام آور در ورزش کارگران خواهيم بود.

مسئول تربيت بدنی کارگران استان می گويد: تربيت بدنی کارگران از سال 83 فعاليت های خود را آغاز کرده...عمده ترين مشکل ورزش کارگران استان نبود فضای ورزشی مناسب است که گام هایی برای رفع آن برداشته شده است، اما مشکل ديگر ريزش تعداد اسپانسرهای حامی ورزش کارگران است.با توجه به مشکلات مالی واحدهای کارگری، حمايت اسپانسرها می تواند به رشد ورزش در سطوح جامعه کارگری کمک موثری کند.16

5- گزارشی از وضعیت ورزش کارگران صنعت چاپ: طی گزارشی در اردیبهشت سال 1390، چند کارگر صنعت چاپ ضمن اشاره به  دغدغه‌ها و مشكلات زندگی، از نبود فضا،امکانات و زمان، برای پرداختن به ورزش گفته اند:

- : "خرج بالای زندگی باعث می ‌شود كه مجبور شويم زياد كار كنيم تا از پس هزينه‌های اوليه زندگی برآييم... وقتی شما دو شيفت پشت سر هم و تا ساعت 3 نصف شب كار می ‌كنی و دوباره مجبوری 8 صبح به كارت ادامه دهی، خستگی ناشی از كار زياد، می تواند در بروز حوادث تاثيرگذار باشد.با اين اوصاف آيا مجالی برای پرداختن به ورزش و رفتن به پاتوق كارگران چاپ می ماند؟"

-:"تا جايی كه من اطلاع دارم پاتوقی وجود ندارد يا استخر و ورزشگاهی كه مثلا 2 ساعت در هفته به ورزش كارگران- مثل فوتبال و شنا و ...- اختصاص داده شود كه بتوانی بدون هزينه يا با هزينه كمتر، استفاده كنی، سراغ ندارم. فقط دو سال پيش دفتر امور چاپ وزارت ارشاد نامه ای برای اعزام تيم فوتبال به مسابقات ورزشی به مناسبت جشنواره چاپ نوشت و ما هم تيمی را فرستاديم. ولی وقتی در ورزشگاه حاضر شديم اصلا اثری از تيم‌های كارگری نديديم و تيم‌های ديگر بازيكنانشان را از باشگاه ها آورده بودند و در آن مسابقات شركت كرده بودند. به هر حال اين كه يک مورد گذراست و ورزش كارگران چاپخانه‌ها، حساب نمی ‌شود."

-:" تا آن جا كه من می دانم شورای كارگری نداريم و اسم كارگران هم فقط در انتها يا ابتدای سال كه بحث حقوق كارگران مطرح می ‌شود شنيده می ‌شود. در صنف چاپ هم محلی برای تفريح يا ورزش كارگران وجود ندارد. برای تشكيل شورای كارگری بايد حداقل يک گروه 50 نفره وجود داشته باشد كه بتواند از حقوق كارگران دفاع كند كه چنين تشكيلاتی وجود ندارد."17

6- نمونه ای از شرایط ورزشی کارگران معادن: در این جا به طور مختصر،به نمونه ای از وضعیت ورزش کارگران بخش معدن اشاره می گردد.فرماندار كوهبنان (در23/5/1390) در بازديد از معادن زغالسنگ شهرستان کوهبنان،در خصوص شرایط کارگران و از جمله امور ورزشی آن ها گفته است: مسئولان شركت زغالسنگ بايد نسبت به تامين امكانات اوليه از قبيل لباس كار، چكمه و ماسک برای كارگران توجه داشته باشند... بايد به ايمنی كارگاه ها حساسيت بيشتری نشان دهند تا شاهد تلفات جانی در معادن نباشيم ... با توجه به مسائل و مشكلات موجود، بايد با دعوت از روانشناسان و احداث مكان‌های ورزشی و تفريحی و ايجاد فضاهای نشاط آور برای سرگرمی خانواده‌ها موجب بهبود روحيه آنان شد. برای تحقق اين امور تعامل و همكاری مسئولان شركت زغالسنگ و بخش دولتی به ويژه شهرداری ‌ها ضروری است. مسئولان زغالسنگ بايد نسبت به تكميل مجتمع بزرگ ورزشی كيان شهر كه يكی از مكان‌های ورزشی مناسب در استان كرمان است و از سال 74 رها شده و بلاتكليف مانده است، چاره‌ اندیشی و نسبت به حل مشكلات بهداشتی و درمانی پابدانا برای سرويس دهی به كارگران معادن اقدام كنند.18

در گفته های یادشده،موارد متعددی از مشکلات و نبودها و کمبودهای جامعه کارگری را می توان دید.

فهرست کوتاه برخی از مهمترین مشکلات ورزش کارگری: نبود و کمبود اعتبار و بودجه، نبود و کمبود فضاهای ورزشی سرباز و سرپوشیده، هزینه شدن اعتباراتی که می بایست صرف ورزش کارگران شود در محل های دیگر، قرار گرفتن فضاهای ورزشی متعلق به کارگران در اختیار سایرین، عدم همکاری برخی کارفرمایان در انجام فعالیت های ورزشی کارگران ، نبود فرصت کافی - ناشی از سختی های زندگی- برای  برخی کارگران، محدود شدن فعالیت های ورزشی به زمان مسابقات در برخی مناطق، و کمبود یا نبود مربی یرای آموزش را، می توان از مهمترین مشکلات حوزه ورزش کارگری دانست که در واقع، نشان از بی اعتنایی حکومت به کارگران دارد.

اقدامات حکومت در قطع حمایت از ورزش کارگری: زمانی حکومت در قوانین موادی در خصوص حمایت از ورزش کارگری گنجاند و اگرچه قوانین مزبور،برای کارگران دستاورد خاصی به همراه نداشت، اینک در پی لغو همان مواد ناکافی است.

در عرصه اجرا نیز، اقدام به واگذاری مکان ها و مجموعه های ورزشی کارگران نموده است- که در بندهای پیشین به آن اشاره شد- و این روند ادامه دارد. برخی باشگاه های ورزشی دولتی که در اساس برای انجام فعالیت های ورزشی کارگران شکل گرفتند در راستای طرح خصوصی سازی،به بخش خصوصی واگذار می شوند. باشگاه راه آهن در شمار چنین مجموعه هایی قرار داشت که به بخش خصوصی واگذار گردید.

به گزارش رسانه ها،باشگاه راه آهن در 19/4/1390،به بهای 41 ميليارد و 500 ميليون ريال به فروش رسيد.این باشگاه یکی از قدیمی ترین باشگاه های ورزشی کشور است، که فقط در رشته فوتبال، بيش از صد بازيکن ملی در رده‌های مختلف به فوتبال ايران معرفی کرده است. شهرت باشگاه راه ‌آهن در ورزش بيش از نتايج کسب شده به خاطر تربيت و پرورش بازيکنان مستعد است که در پنج دهه گذشته در اين باشگاه صورت گرفته است. تولد باشگاه راه آهن در ورزش ايران به سال 1316 برمی ‌گردد که اولين تيم‌های ورزشی راه آهن تشکيل شد. در سال‌های دهه 30 فعاليت اين باشگاه فقط منحصر به ورزش کارگری بود.19

از دیگر اقدامات حکومت برای عدم تخصیص اعتبار – هر چند ناکافی- به ورزش کارگری، جدانمودن ورزش کارگری از وزارت کار و امور اجتماعی و تشکیل فدراسیون ورزش کارگری است.

 

تشكيل فدراسيون ورزش كارگری :

مديركل دفتر امور ورزشی و رفاهی كارگران وزارت كار(محمود عليزاده) در فروردین سال 1390از لایحه تشكيل فدراسيون ورزش كارگری در كشور خبر داد و گفت: اساسنامه فدراسيون ورزش كارگری تهيه و تدوين شده است.چند مكاتبه اختصاصی در رابطه با پيگيری و تحقق اين امر انجام شده، ضمن اين كه نظر موافق مسئولان سازمان تربيت بدنی اخذ شده است...  تبصره ماده 154 قانون كار در ارتباط با ورزش كارگران ديگر كاربرد ندارد... اين قانون در سال 70 به پيشنهاد مشترک وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تربيت بدنی در رابطه با ورزش كارگران به تصويب رسيد كه محتوای آن بايد تغيير كند.ضعف در منابع مالی و پشتوانه‌های اقتصادی حمايت كننده ورزش كارگری از ديگر مشكلات جامعه كارگری است و ماده پنج آيين‌نامه اجرايی بايد در زمينه محاسبات جديد سرانه ورزش كارگری و برطرف شدن مشكلات حقوقی اصلاح شود.20

تغییر تشکیلات ورزش کارگران و نتایج آن:شایان ذکر است که در ماده پنج آیین نامه اجرایی تبصره ماده 154 قانون کار- که در این نوشته نیز درج گردیده- دو نکته وجود دارد: نخست دخیل بودن- هر چند ظاهری- کارگران در بخشی از برنامه ریزی امور ورزشی مربوط به خود، دوم الزام کارفرما به همکاری در تامین منابع مالی فعالیت های ورزشی پیش رو. اگرچه در عمل، کارگران از لحاظ شدن این مواد در قانون، بهره چندانی نبرده اند اما "اصلاح" (تعبیری که مدیر کل دفتر امور ورزشی و رفاهی کارگران به کار برده است) این ماده، با توجه به آن چه " ضعف در منابع مالی و پشتوانه‌های اقتصادی حمايت كننده ورزش كارگری" عنوان شده است، فرار از مسئولیت ها و وظایف بدیهی دولت در قبال کارگران است کما این که هم اینک نیز برخی مجموعه های ورزشی ، که به نام کارگران ساخته شده است، به صورت خودگردان اداره می شوند و حمایت لازم از فعالیت آن ها به عمل نمی آید.

واگذاری باشگاه ‌های دولتی به تشکل‌های خصوصی و تعاونی‌های ورزشی در راستای اجرای اصل 44 قانون اساسی به سود حکومت است زیرا از پرداخت هزینه فعالیت های ورزشی – که وظیفه بدیهی اش است- معاف خواهد شد. اما آیا کارگران که با دریافت دستمزدی بسیار ناچیز، توانایی تامین هزینه های زندگی چون: مسکن، خوراک، پوشاک و غیر آن را ندارند؛ قادر به پرداخت هزینه های فعالیت های ورزشی خود خواهند بود؟ و این فعالیت ها در سبد هزینه خانوار کارگری جایی خواهد داشت؟با توجه به این که حکومت به طور مداوم در حال کاستن از مختصر پوشش های اجتماعی موجود و واگذاشتن هر چه بیشتر مشکلات به مردم است ، آیا هدف از تشکیل فدراسیون ورزش کارگری ، حمایت از کارگر است یا رها شدن حکومت از تعهدات و الزاماتی که زمانی در قانون گنجاندند؟

 

در مورد وضعیت نا بسامان ورزش کارگری در حکومت جمهوری اسلامی،اگرچه گفتنی ها بسیار است اما در این مختصر نمی گنجد.برای پایان این موضوع ، جمله ای از محمدرضا يزدانی ‌خرم(اینک ریيس فدراسيون كشتی و پیش از آن رییس فدراسیون والیبال) را می آورم که اعترافی از سوی مسئولان ورزشی به نابسامانی اوضاع ورزش کارگری است.او طی گفتگویی در تاریخ 16/4/1390،در باره ورزش کارگری چنین گفته است:" امروز مثل سابق، ورزش كارگري كه زمانی خاستگاه قهرمانان بسياری از رشته‌های ورزشی بود محلی از اعراب ندارد."21

*****************************************************************

منابع

1-  http://www.rahekargar.net/labor_iran/20110702_196_RS-mah123sal1390.pdf

2- http://www.irimlsa.ir/page.php?111

3- http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=79858b0b-59b3-4c9f-b2f8-03770c99d856&Word=%d9%88%d8%b1%d8%b2%d8%b4

4- http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=198357

 

5- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8908171533

6- http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1323655

7- http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?pr=s&query=ورزش%20کارگری%20&NewsID=81895

8-

http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?pr=s&query=ورزش%20کارگری%20&NewsID=175704

9- هفته‌نامه سياسي اجتماعي 9 دی 1388

http://www.9day.ir/article/201

10- http://kar-azgharbi.ir/news.php?extend.7233.1

11- http://www.mlsa.gov.ir/news.php?extend.9381.1

12- http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=991779

13- http://sportna.ir/category/other/C_130962_____%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DA%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA.htm

به نقل از: خبرگزاري کار ايران - تاریخ : 30   آذر   1388

14- http://sportna.ir/category/volleyball/C_130630_____%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B9%D8%AB-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF.htm

به نقل از: خبرگزاری کار ایران- تاریخ 25 آذر 1388

 

15- http://www.nasirboushehr.com/Journal-01-issue200-5992.html

16- http://www.khorasannews.com/News.aspx?type=4&year=1389&month=5&day=16&id=77120

17- http://www.iranprint.com/fa/Reports/Show.asp?Id=945

18- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=9005230846

19- http://www.khorasannews.com/News.aspx?type=5&year=1390&month=4&day=20&id=850824

20- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=9001240950

21- http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100848139645