مجله زیست محیطی، نگاهی به رویدادهای زیست محیطی ایران و جهان

روند نابودی جنگلها در ایران به شدت ادامه دارد

مازیار واحدی

روند تخريب جنگل‌ها در ايران سريع‌تر از ساير نقاط جهان است. رئيس سازمان حفاظت از محيط‌زيست می گوید طی پنجاه سال گذشته هیجده ميليون هکتار جنگل در تهران وجود داشت اما ميزان اين جنگل‌ها، اکنون به چهارده ميليون هکتار رسيده است. در حالیکه به گفته محمدجواد محمدی زاده طبق قانون دولت بايد تا پايان سال ۹۲ نسبت به حفاظت از منابع طبيعی و پايداری محيط‌زيست اقدام کند، نابودی چندین هزار هکتار جنگل، تنها در یک سال گذشته و از زمان اجرای قانون برنامه پنجم گزارش شده است. براساس این گزارش سالانه چندین هزار هکتار از جنگلهای استان لرستان در منطقه زاگرس، به دلایلی هم چون آتش سوزی، ریزگردها، کانال کشی، عبوردادن لوله های گاز، نفت و مخابرات و هم چنین تحت عنوان احداث جاده و راه نابود می شوند. ادامه این روندها به نابودی جنگلهای زاگرس در ده سال آینده منجر خواهد شد. جنگل های حرا در اطراف جزیره قشم نیز در اثر عبور کشتی های بزرگ نفتی و ایجاد آلودگی های نفتی در معرض نابودی قرار دارند. نورالدين مونا، نماينده سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد (فائو) در ايران، هشدار داده است که روند تخريب جنگل‌ها در ايران سريع‌تر از ساير نقاط جهان است. به گفته وی ايران يکی از ۷۰ کشور در حال توسعه است که پوشش جنگلی اندک دارد، اين ميزان کمتر از ۱۰ درصد مساحت کشور است، اما همين ميزان جنگل نيز سريع‌تر از ساير نقاط جهان، در حال نابودی است.

سدها، سدی در برابر سلامت محیط زیست

مبارزه با موج سدسازی به عنوان حرکتی که در نابودی اکو سیستم طبیعی نقش بزرگی ایفاء می کند به هدف سازمانهای مدافع محیط زیست تبدیل شده است. جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست با همکاری انجمن کوهنوردان ایران با برپائی همایشی علمی کاربردی به بررسی اسیبهای ناشی از ایجاد سد در کشور پرداختند. در این همایش که حدود یکصد و پنجاه نفر مهمان داشت، از مسئولین استانی مازندران و نمایندگان سازمان های غیر دولتی فعال نیز شرکت کردند. قطع نامه همایش با نگاهی به کارنامه پنج ساله سدسازی توسط جمهوری اسلامی، اسیب های وارده را اینگونه اعلام کرد.
 یک: نگاهی به کارنامه ۵ دهه سدسازی در کشور نشان می دهد که رویکرد مدیریت سازه ای در آبخیزها با صرف هزینه سنگین از بودجه عمومی، بدون بازبینی و ارزیابی تطبیقی، پیامدهای ناسازگاری بجای گذاشته است

دو: میلیونها خانوار کشاورز مولد جوامع بومی آبخیزها، حقابه موروثی خود را در اثر انحراف آب با سدسازی از دست داده اند.

سه: صدها هزار خانوار کشاورز تولیدکننده در مخزن سدها از حقابه و حق کشت وکار و دامداری و نیز حق سکونت موروثی خود محروم شده و با ترک اجباری سرزمین خود ناچار از پذیرش سرنوشت تلخی که سدسازی برای آنان رقم زده، شده اند

چهار: عشایر تولید کننده، آبخیزها، مراتع و چراگاه های موروثی خود را در زیر مخزن سدها از دست داده اند

پنج: کشاورزان زیادی در دشتهای پائین دست با زهدار شدن اراضی خود د ر اثر ورود آب زیاد روبرو شده اند

شش: یادگارهای فرهنگی و تاریخی و طبیعی زیادی در مخزن سدها به زیر آب رفته اند.

هفت: سدها در بیابانزایی سهم بسیار مهم و غیرقابل انکاری داشته اند. جنگل های باستانی هیرکان ایران بویژه در نواحی دو هزار و سه هزار از منابع مهم جنگلی کشور بشمار می رود. لازم است از هرگونه ساخت و ساز بی رویه در این ناحیه خودداری شود و نیز طرح و تصویب افزایش بهره وری کشاورزی از جنگلها ضربه ای مهلک بر این عرصه های جنگلی بشمار می رود
هشت: سدها با ایجاد توهم فراوانی آب بویژه در شهرها میزان مصرف سرانه را چهار تا پنج برابر استانداردهای جهانی افزایش داده اند

نه: بین پنج تا ده میلیون هکتار از جنگلهای کشور بر اثر سدسازی از بین رفته اند. گذشته از سدسازی، اراضی جنگلی شمال ایران بویژه در مناطق غرب استان مازندران بخصوص در مناطق جنگلی رامسر، تنکابن، عباس آباد، نشتارود و سلمان شهر با روند نابودی سریعی بر اثر ویلا سازی مواجه است.

ده: سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب از آب تجدیدپذیر محدود کشور در پشت سدها تبخیر می شود

یازده: پیکره های آبی کشور از سدسازی آسیب زیادی دیده اند. دریاچه ارومیه، پارک ملی بختگان، تالاب جزموریان، تالاب گاوخونی، تالاب چغاخور، و دیگر تالاب ها و دریاچه های کشور در پی سدسازی در بالادست ها تخریب شده اند.

دوازده: دهانه ها و رودخانه های کشور و اکوسیستم های غنی وابسته به آنها و نیز گونه های نادر و بومی در اثر سدسازی خشکیده اند و یا نسل آنها منقرض شده است.

همایش در پایان قطع نامه با توجه به موارد تاکید شده سدسازی را فعالیتی فاقد توجیه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی اعلام کرد.

علیرغم صدور حکم منع ادامه کار، شرکت بهره بردار معدن به تخریب محیط زیست ادامه می دهد

در زمان حاکمیت سلسله پهلوی بر ایران ضرب المثلی بر زبان ها جاری بود که نشان از نهادینه شدن عمیق فساد در تک تک ارگانهای آن سیستم بود. می گویند دو کودک که پدر یکی نماینده مجلس و دیگری مامور پلیس بود، از پدران خود می گفتند، اولی گفت کار پدر من مهم است چون در مجلس قوانینی را تصوب می کند که دیگران اجبار به اجرای آن دارند. آن دیگری گفت پدر من پلیس است پنج تومان می گیرد تا قوانینی را که پدر تو تصویب کرده زیر پا بگذارد. عملکرد سازمان ها و ارگانهای جمهوری اسلامی نیز اکنون و دقیقا از این قانون نانوشته اما تثبیت شده در بین روساء و مرئوسین این رژیم، از بالا تا پائین صدق می کند. در حالیکه خبرها حاکی از صدور حکم منع ادامه اماده سازی و استخراج مس از معدن  دره زرشک در شهرستان تفت دارد، اما به شهادت روستائیان فعالیت های شرکت بهره بردار معدن، همچنان ادامه دارد. این شرکت هم چنین قصد خرید زمین های اطراف معدن مس علی آباد را دارد. این دو معدن، در آبخوان اصلی تامین‌کننده آب مورد نیاز دشت یزد-اردکان و تفت قرار گرفته اند و از آنجا که محل این دو معدن در خط الراس حوضه آبریز است، هر نوع آلودگی در بالادست تمامی اکوسیستم های طبیعی و انسان‌ساخت پایین دست را نیز به نابودی می‌کشاند. این آلودگی ها، شامل موادی چون اسید سولفوریک و فلزات سنگین هستند که با آغاز معدن کاوی و حفر زمین، به لایه های خاک و آبهای زیرزمینی نفوذ کرده و باعث آلودگی منابع بسیار محدود آب در اقلیم ویژه تفت و دشت یزد – اردکان خواهد شد

۸ فروردین ۱۳۹۱ـ ۲۷ مارس ۲۰۱۲